Willen ouderen wel zelfstandig wonen?

Of ouderen echt langer in hun eigen huis willen blijven wonen is nooit goed onderzocht. Er gaan nu steeds meer stemmen op dat het sluiten van verzorgingshuizen een verkeerde beslissing is geweest. Die beslissing was ook een politiek besluit en niet wetenschappelijk onderbouwd. Het vloeide voort uit de bezuiniging op de zorg en die was alleen te bereiken door het sluiten van verzorgingshuizen en de thuiszorg (lees: huishoudelijke hulp) uit te kleden.

Als je verzorgingshuizen sluit moet je met een goed verhaal komen. Dit gebeurde door te zeggen dat ouderen graag zelfstandig willen blijven wonen. Of ze dit ook vinden is nooit onderzocht. Zo kon gebeuren dat een miljoen mensen onder druk van de politiek op deze manier de keuzevrijheid werd ontnomen. Ik weet ook wel dat verzorgingshuizen met die lange eentonige gangen zo hun nadelen hebben maar dan ware het beter geweest om ze te moderniseren en niet te slopen.

De Gezondheidsraad vindt terecht dat er een breder onderzoek moet komen naar de zelfredzaamheid van zelfstandig wonende ouderen. Onderzoeken tot nu toe gingen  vooral over algemene dagelijkse verrichtingen, zoals wassen, aankleden, bewegen. Wat niet is onderzocht is hoe de ouderen de nieuwe situatie ervaren en hoe het gesteld is met de regie over hun eigen leven.

De Gezondheidsraad vindt bovendien dat nieuw onderzoek zich vooral moet richten op ouderen met weinig hulpbronnen, zoals een beperkt sociaal netwerk, ouderen die tijdelijk kwetsbaar zijn en zeer kwetsbare ouderen die afhankelijk zijn van intensieve zorg thuis. Bravo Gezondheidsraad, maar hierover had het eerste beste onderzoek moeten gaan.

Bijna alle specialisten ouderengeneeskunde voorspellen ernstige gezondheidsrisico’s voor ouderen die door het kabinetsbeleid langer zelfstandig thuis moeten blijven wonen. Zij denken dat ondervoeding, uitdroging en valincidenten fors zullen toenemen en dat de zorg voor kwetsbare ouderen een te zware belasting is voor mantelzorgers.

Langer thuis blijven wonen vormt ook een zware opgave voor mantelzorgers. Daar is even niet aan gedacht. Of gewoon weg genegeerd in de veronderstelling dat de zorgvrager beschikt over een sociaal vangnet waar hij of zij uit kan putten voor het verlenen of verkrijgen van hulp. Deze aanname is ook gebruikt om de terugtrekking van de overheid uit de samenleving te rechtvaardigen.

Burgers kennen hun verantwoordelijkheid en zullen gebrekkige en zieke mensen niet in de steek laten. We weten nu beter. Uit diverse onderzoeken blijkt dat als de overheid zich terugtrekt ‘de bevolking dit ook gaat doen.’ Bij een actieve overheid worden burgers enthousiast en worden zij ook actief.

Het kabinet trekt 340 miljoen euro uit voor het programma Langer Thuis. Doel is om het zelfstandig ouder worden in de eigen omgeving beter mogelijk te maken. Hoogleraar Jan Willem Duyvendak is kritisch. ‘Het gaat al mis bij de titel van het programma. Daarmee wordt gesuggereerd dat nóg meer mensen nóg langer thuis moeten blijven wonen.

Het is zeer de vraag of dat wenselijk is. Er gaan steeds meer stemmen op om collectieve woon- en zorgvormen te bedenken voor ouderen als woonhofjes, kleinschalige verzorgingshuizen en Thuishuizen. Kortom, de tijd is rijp voor nieuwe initiatieven op het gebied van huisvesting en zorg. Het wordt tijd dat de overheid dit inziet en zijn beleid aanpast.

Eugeen Hoekstra