Gemeenten terecht boos?

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vindt het ronduit zorgelijk dat veel politieke partijen hun plannen willen financieren met een korting van tussen de 600 en 700 miljoen euro op het Gemeentefonds. Ook wil de VNG af van de opschalingskorting van 1 miljard euro omdat die opschaling niet heeft plaatsgevonden. Ze reageert hiermee op de analyse van de verkiezingsprogramma’s van elf partijen, die het Centraal Planbureau (CPB) heeft gepubliceerd.

Die zorg is terecht want het is wel erg makkelijk van de politiek om in verkiezingsprogramma van alles te beloven en de gemeenten de uitgaven te laten betalen. Het ergste is natuurlijk de opschalingskorting. Het kabinet ging er bij de start vanuit dat veel gemeenten zouden opschalen naar een grootte van minimaal 100.00 inwoners.

Deze opschaling zou tot een forse besparing leiden en daarmee een korting oplopend tot een miljard euro in 2025 op het gemeentefonds rechtvaardigen. In juni werd bekend dat bovenop deze korting mogelijk nogmaals een korting van 600 tot 700 miljoen euro zou volgen in 2021. De fusiegolf bleef uit. Het kabinet hield en houdt echter vast aan de opschalingskorting.

Kijk, de schuld ligt bij minister Plasterk. Hij was de minister die moest zorgen voor grotere gemeenten om de decentralisatie van rijkstaken aan te kunnen. Hij begon met de provincies, startte gesprekken met Noord-Holland, Flevoland en Utrecht. We weten wat ervan terecht is gekomen. Niets dus. En dus bleef het stil. Plasterk maakte zijn werk niet af door gemeenten aan te zetten te gaan fuseren. Hij legt de schuld bij de gemeenten want zij wilden niet. En omdat ze niet willen moeten ze die korting van 1 miljard wel ophoesten: gefuseerd of niet. Eigen schuld dikke bult wordt er in Den Haag gezegd. 

Opschalen staat voor het samenvoegen van gemeenten tot gemeenten van minimaal 100.000 inwoners. Voor de Noordkop zou dit betekenen dat van de vier twee gemeenten ontstaan en wellicht één gemeente omdat dit voor de hand ligt waarbij Texel zelfstandig blijft vanwege zijn aparte status als Waddeneiland. Maar wie wil dit? Plasterk stopte met de schaalvergroting na zijn deceptie met de provincies maar legde de bal bij de gemeenten: die korting van 1 miljard zetten we door.

Gelukkig is er ook goed nieuws voor de gemeenten. Het grootste deel van de politieke partijen wil de Rijksbijdrage aan gemeenten voor gemeentezorg verhogen, uiteenlopend van 0,2 tot 1,2 miljard euro. CDA verhoogt de Rijksbijdrage met 0,5 miljard euro. PvdA met 0,2 miljard.  ChristenUnie met 0,3 miljard euro. De verrassing zit bij GroenLinks die geen extra geld steekt in gemeentezorg net als de VVD overigens, maar van die partij kun je dit verwachten: ziek zijn is toch vooral een persoonlijk probleem. 

Maar het vervelende nieuws overheerst. De Tweede Kamer heeft besloten de termijn voor het heffen van precario met de helft te bekorten. Precario is diefstal van de eigen burgers. Waarom? Omdat nutsbedrijven die belasting doorberekenen aan hun klanten. Maar dat is terzijde, punt is dat over vijf jaar precario stopt. Voor Schagen een strop van 2,1 miljoen euro. Hoe het tekort te dekken. Het gemeentebestuur hoopt dat gemeenten tegen die tijd meer belastingen mogen heffen dan nu het geval is. Maar zal dit helpen als de uitkering uit het gemeentefonds navenant omlaag gaat? Ik help het de gemeente hopen, maar voorlopig schuift Schagen de rekening voor zich uit.  

Eugeen Hoekstra