Column: Wordt Schagen opgeslokt?

Gaat het zo slecht met kleine gemeenten zoals Schagen? Het dagelijks bestuur van de provincie Noord-Holland maakt zich zorgen en pleit voor sterkere gemeenten èn regio’s. Hoezo? Schagen wordt als zodanig niet genoemd, maar de door de provincie aangedragen tekorten zijn wel herkenbaar. Een nieuwe gemeentefusie ligt in het verschiet. Schagen kan zijn borst natmaken. Maar wie durft het over dè fusie te hebben?  Groot Den Helder?

Een nieuwe gemeentelijke herindeling is op dit moment moeilijk bespreekbaar. Toch vindt gedeputeerde Ilse Zaal dat over een fusie een open gesprek mogelijk moet zijn ‘waar het eerlijke verhaal op tafel gelegd wordt.’

Schagen is dit jaar precies 10 jaar geleden uit een fusie ontstaan van Schagen, Harenkarspel en Zijpe. Er is echter geen reden voor feestgedruis. De fusie is misschien op papier een succes geworden, maar in werkelijkheid zijn ‘we’ er weinig mee opgeschoten.

Zo lukt het Schagen niet om flink uit te pakken als het gaat om woningbouw. In de memo aan de gemeenteraad van 13 juni 2022 wordt gemeld dat de gemeente te maken heeft met een groot verloop van personeel en dat het college zich genoodzaakt voelt om sommige woningbouwplannen voorlopig niet op te pakken.

Ook het bewust achterstallig onderhoud van de wegen en bruggen is een veeg teken. Alleen het hoogst noodzakelijke wordt gedaan. Participatie wordt nog steeds stiefmoederlijk behandeld, getuige de vele missers op dit terrein. Ik noem de  aanpak van de Schagerweg in Schagerbrug, de bouw van een trafo station langs de Sint Maartensweg en de gymzaal die moet komen in het groen bij het Mondriaanpark zonder dat de bewoners hier om een mening is gevraagd.

Schagen kampt met een tekort aan personeel, hoewel al veel vacatures inmiddels zijn ingevuld (financiën)  is het nog steeds zo dat op sleutelposities (ruimtelijke ordening) in de ambtelijke organisatie de stoelen leeg zijn. De kwestie is dat Schagen niet alleen staat met dit probleem. Gedeputeerde Zaal zegt dat die lege stoelen er al waren nog voordat corona toesloeg. Dit klopt omdat toen al grote gemeenten met hogere salarissen en betere arbeidsvoorwaarden personeel wegkaapten bij de kleine gemeenten.  Het idee is dus dat grote gemeenten een betere positie innemen op de arbeidsmarkt.

Het kabinet wil naar gemeenten met minimaal 100 duizend inwoners. Opmerkelijk is overigens dat het college van Schagen bijna 3 miljoen euro wil bezuinigen op de ambtelijke organisatie. Hoe dit kan zonder personeel weg te sturen en er nog vacatures zijn, is voor mij een groot raadsel.

Natuurlijk wil niemand weer een gemeentelijke fusie en zoekt men de oplossing in het verstevigen van de samenwerking tussen gemeenten. Maar die samenwerking kan zo gedijen dat de democratische legitimiteit in het geding komt omdat er overal bestuurlijke lagen ontstaan zoals nu bij de GGD en de Veiligheidsregio’s, waar burgemeesters belangrijk werk doen maar niet namens de bevolking, omdat ze niet zijn gekozen.

De bestuurlijke druk neemt toe, terwijl de bedoeling is dat hij afneemt.  Bovendien wordt er alleen samengewerkt tussen gemeenten en minder tussen gemeenten met andere overheden zoals de waterschappen. Dit terwijl de opgaven groter en complexer worden. Kortom, een gemeentelijke fusie binnen niet al te lange termijn moeten we niet uitsluiten.

Een fusie van de gemeente Schagen met Hollands Kroon en/of Den Helder zou positieve gevolgen hebben voor de financiële positie van de regio suggereerde financieel wethouder Cor Quint voor Noordkop Centraal een tijdje geleden. Het rijk wil de uitkering uit het gemeentefonds voor gemeenten met minder dan 100.000 inwoners verlagen. Voor Schagen zou dat een korting van ongeveer een half miljoen euro betekenen. Gemeenten met meer dan 100.000 inwoners gaan er juist op vooruit.

Eugeen Hoekstra