Column: Wordt Schagen een internetdemocratie?

De gemeenteraad van Schagen moet gewoon doorgaan met fysiek vergaderen ondanks corona, zij het met een kleinere bezetting. Net als de Tweede Kamer. Digitaal vergaderen heeft veel nadelen: inspreken door burgers wordt zo onmogelijk.

Het is geen verplichting om digitaal te vergaderen, benadrukt minister Knops. Met inachtneming van de richtlijnen van het RIVM blijven fysieke vergadering en besluitvorming mogelijk. De keuze tussen een digitale of fysieke vergadering is in eerste instantie aan de voorzitter van de raad. De minister stelt wel een aantal voorwaarden waaraan gemeenten moeten voldoen. Ieder raadslid moet toegang krijgen tot het systeem.

Daarnaast moet identificatie van raadsleden voor iedereen duidelijk zijn. Niet alleen voor de raadsvoorzitter en de overige raadsleden, maar ook voor het publiek. Er moet een live videoverbinding zijn. Alleen een audioverbinding is onvoldoende, omdat hiermee cruciale elementen van een beraadslaging wegvallen, zoals lichaamstaal en elkaar in de ogen kunnen kijken en het lastiger is vast te stellen dat alleen leden aan de vergadering deelnemen’, aldus de Memorie van Toelichting. De minister hamert erop dat er met tijdelijke wet niet alleen gestemd moet worden, maar ook beraadslaagd.

De besluitvorming stokt in de gemeente Schagen. Op 31 maart stond een raadsvergadering gepland. Geschrapt, terwijl een fysieke raadsvergadering nog steeds mogelijk is, op voorwaarde dat er 1,5 meter afstand wordt gehouden.

Let op, een raadsvergadering valt niet onder het verbod op het organiseren van evenementen. Dan kan de raadsvergadering gewoon plaatsvinden, zij het met een halve bezetting, maar dat doet de Tweede Kamer ook. Als alle fracties weten dat ze getalsmatig goed vertegenwoordigd zijn, dan kan de politieke show aan de Laan gewoon doorgaan.

De spoedwet stelt voorwaarden aan het digitaal vergaderen zonder publiek. Zo is de voorwaarde dat de openbaarheid van vergaderingen behouden blijft via een openbare videoverbinding, dat de raadsleden voor elkaar en het publiek duidelijk herkenbaar zijn.

Maar er zijn vragen: kunnen burgers ook inspreken? Kunnen ze meepraten over belangrijke onderwerpen als de energietransitie en de omgevingsvisie? Kunnen burgers ingrijpen als politici misbruik maken van hun positie? Kortom, als de raad digitaal gaat vergaderen, hoe kan de burger dan zijn ei kwijt?

Wat doen raadsleden in crisistijd? Hoe voorkomen ze dat er onomkeerbare besluiten door het college of de coalitie worden genomen en belangrijke dossiers doorgejast worden. Wat heeft de raad nodig om het controlerende en verantwoordende debat te kunnen voeren als alles digitaal gaat?

Griffies zien een aantal knelpunten in de digitalisering van de uitvoering. De digitale vaardigheid van raadsleden is er een van. Het regelen van inspraak van inwoners is een andere. De digitale behandeling van complexe onderwerpen (Omgevingsvisie, Energiemaatregelen) en inspraak door burgers is ook een knelpunt.

Intussen meldt de gemeentewoordvoerder dat de oordeelsvormende vergadering van 21 april doorgaat en dat geprobeerd wordt deze tegelijkertijd uit te zenden voor het publiek. Er komt in ieder geval een videoverslag voor het publiek beschikbaar. Ook de raadsvergadering van 12 mei gaat door. Digitaal natuurlijk. 

Eugeen Hoekstra