Column: Voldoet Hollands Kroon wel aan de Bibliotheekwet?

Al in de negentiende eeuw was men overtuigd van het nut van leeszalen. Een vereniging als de ‘Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen’ maakte het in veel steden en dorpen mogelijk om boeken te lezen. Boeken zouden ook het ‘gewone’ volk meer kennis en vaardigheden verschaffen en zo tot betere burgers omvormen.

Sindsdien zijn bibliotheken niet meer weg te denken uit onze samenleving. Maar volwaardige bibliotheken hebben nog veel meer functies dan alleen leeszaal. De bieb in Den Helder is bijvoorbeeld een drukbezocht sociaal-cultureel ontmoetingscentrum waar velerlei activiteiten plaatsvinden.

Het bestuur van Hollands Kroon koos er voor om de bibliotheek in ‘de Ontmoeting’ uit financieel oogpunt te sluiten en ging daarmee volledig voorbij aan die belangrijke (verplichte) functies van een dergelijke instelling. Wel zijn er her en der verspreid in Hollands Kroon kleine ruimtes ingericht met wat boeken, wat stoelen en een tafeltje. Maar zonder pasje kun je er niet in. In Wieringerwerf en Hippolytushoef zijn kleine, onbemande bibliotheekjes ingericht waar je alleen in kunt als je lid bent. De beperkte toegankelijkheid werpt een drempel op. In principe moet een openbare bibliotheek voor een ieder toegankelijk zijn, of je nu lid bent of niet.

Telkens als ik wordt geconfronteerd met de Multi Functionele Accommodatie in Anna Paulowna moet ik denken aan de degradatie die dit gebouw heeft ondergaan. De architect had het gebouw beslist anders bedoeld dan hoe het nu gebruikt wordt. Het had een gemeentehuis moeten zijn, een huis van én voor de gemeentenaren, de burgers. Een huis waar het gemakkelijk is om met bestuurders, politici en ambtenaren in contact te komen. Die functie is af te lezen aan de kern van het gebouw, de Agora. Deze verwijst naar het oude Griekenland, waar de basis werd gelegd voor de huidige democratie. Het had een plek moeten zijn waar je elkaar kunt ontmoeten om meer begrip voor elkaar te krijgen en de afstand tussen burgers en politici te verkleinen. Een plek waar gezorgd kan worden voor meer sociale cohesie.

Twee jaar geleden was ik op vakantie op de Veluwe. We bezochten o.a. het Hanzestadje Harderwijk met al die leuke straatjes vol met oude gebouwen. En natuurlijk bezochten we ook het Dolfinarium. Zoals iedere gemeente heeft Harderwijk ook een gemeentehuis. Het is een groot gebouw aan de rand van de stad. Ik ben altijd benieuwd hoe het er in een gemeentehuis uitziet. Vaak is het een gebouw waar iedereen welkom is, waar je je rijbewijs kunt verlengen of een uittreksel uit het bevolkingsregister kunt halen. Of waar je naar het toilet kunt zonder een sleutel te vragen. Waar je als de nood aan de man komt een uitkering aan kunt vragen.

‘Het huis van de stad’ stond er op de gevel te lezen. Het suggereerde een huis dat van en voor de burgers van Harderwijk zou zijn. Ik werd nieuwsgierig.

Binnengekomen trof ik meteen een robot aan die me vroeg wat ik wilde. “Ook hier is de robotisering toegeslagen en zijn er medewerkers wegbezuinigd” dacht ik onwillekeurig. Maar even verder was er een balie. Een vriendelijke medewerker vertelde me dat Harderwijk terughoudend is met het digitaliseren van gemeentelijke taken. Ook wist hij te vertellen dat het in sommige gemeenten  wat zou zijn doorgeslagen. Even verder zag ik drie tot vier werkplekken waar ‘klanten’ ontvangen konden worden. En net als ‘vroeger’ in Hollands Kroon waren er loketten waarvoor je een nummertje moest trekken. Achter glazen wanden zag ik gemeenteambtenaren hun werk doen. Letterlijke transparantie in dit Harderwijkse huis van en voor alle burgers. In de grote hal stond een lange tafel. Een tafel met comfortabele stoelen. Er lagen kranten en tijdschriften op. En dat was nog niet alles. Even verder trof ik een heuse bibliotheek aan. En een automaat waar je naast koffie of cappuccino zelfs soep kon kiezen. Gratis. Dat was pas gastvrijheid. Een plek waar je mensen kan ontmoeten. Een plek waar de burger centraal staat. Voor hetzelfde geld had dit gebouw ‘De Ontmoeting’ kunnen heten.

Je kunt je afvragen of Hollands Kroon nog wel voldoet aan de Bibliotheekwet. In iedere gemeente moet krachtens die wet namelijk een volwaardige bibliotheek zijn die voldoet aan bepaalde voorwaarden. Naast het aanbieden van kennis en informatie via boeken, tijdschriften en kranten moet een bibliotheek de inwoners stimuleren om zichzelf te ontwikkelen. Daarnaast moet de bibliotheek het lezen bevorderen, vooral bij de jeugd. Tevens dient de bibliotheek gelegenheid te bieden voor ‘ontmoeting’ (!) en debat…

Kees Zwaan

(Foto 1: Vestiging Kopgroepbibliotheken in Anna Paulowna)

(Foto 2: Huis van de stad te Harderwijk)