Column: Schagen ziet de bui al hangen

Ook nu weer doet de koepel van de gemeenten in ons land een oproep om gemeenten  de mogelijkheid  te geven ‘het belastinggebied’ uit te breiden. De gemeenten vinden dat de financiële afhankelijkheid van het rijk kleiner moet worden. Dan moet Schagen meer belastingen van haar inwoners innen. Wil ze dit wel? Inwoners klagen nu al over de te hoge gemeentebelastingen. 

Nu is zo’n 60 procent van de gemeentelijke middelen afkomstig van het rijk. Die financiële afhankelijkheid compliceert de samenwerking tussen overheden die nodig is om de maatschappelijke opgaven succesvol uit te voeren, aldus de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG).

De inkomsten van de gemeente Schagen bedragen bijna 130 miljoen euro. Hiervan komt 72,5 miljoen rechtstreeks uit het gemeentefonds. Dat is geld van het rijk. Iets meer dan 55% van het totaal aan inkomsten.

Waar komt de rest vandaan? Van belastingen en heffingen: totaal 28,2 miljoen. Van onttrekkingen uit de reserves: totaal 18,4 miljoen euro en overige inkomsten (pachten etc.): totaal 10,6 miljoen euro. Samen 129,7 miljoen euro.  

De VNG wil minder geld van het rijk en meer geld van de inwoners. Dit laatste door het belastinggebied uit te breiden. Waarom? Minder afhankelijkheid van het rijk geeft de gemeente meer autonomie: meer vrijheid om zelf te bepalen waaraan ze het geld wil besteden.

Zo komt de lokale politiek dichter bij de inwoners te staan, zegt men. De VNG noemt uitbreiding van dat gemeentelijk belastinggebied zelfs een belangrijke voorwaarde om grote maatschappelijke opgaven aan te kunnen pakken.

In mijn vorige column over dit onderwerp schreef ik dat dit geluid inmiddels is opgevangen door het kabinet. Staatssecretaris Snel heeft aan de Tweede Kamer geschreven dat bij een verschuiving van belastingen ‘een verschuiving naar een ruimer gemeentelijk belastinggebied’ tot de mogelijkheden behoort.

De VNG vindt een eigen belastinggebied van voldoende omvang van groot belang om als gemeenten de vele taken waar te kunnen maken. En zo zegt de VNG kun je met een eigen belastinggebied meer keuzes maken en verantwoording aan de kiezers afleggen.

Verschuiven van belastingen mag natuurlijk niet leiden tot verhoging van de belastingen, wordt er bij gezegd. Maar garanties worden er niet gegeven. De verschuiving zou gaan om 4 miljard euro. Dit gedeeld door 7,9 miljoen huishoudens in Nederland kom ik op 506 euro per huishouden.

Gemeenten klagen nu steen en been over tekorten in het sociaal domein. Maar toen gemeenten in 2015 de jeugdzorg overnamen werd er geroepen dat zij dit goedkoper en beter zouden kunnen. Volgens de voorzitter van de VNG in 2015 Annemarie Jorritsma, zouden gemeenten eindelijk grip kunnen krijgen op de volume- en uitgavenstijging.

Enigszins provocerend voegde zij eraan toe dat “gemeenten voortaan jongeren niet meer naar de psychiater zouden sturen maar naar de voetbalclub”.

De verschuiving van belastinggeld zou voor Schagen betekenen een bedrag (20.005 huishoudens x 506 euro) van 10,1 miljoen euro. Maar het is vestzak-broekzak, maar of dit ook voor de inwoners is? Ik waag het te betwijfelen omdat de belastingen die we kennen zich niet gedragen als communicerende vaten.  

Eugeen Hoekstra