Column: PvdA was voor opheffing Callantsoog

Callantsogers zijn meerdere keren in de geschiedenis in het geweer gekomen om hun gemeentelijke zelfstandigheid te beschermen. Zo ook in 1989 toen Callantsoog dreigde op te gaan in de gemeente Zijpe. Veel PvdA gemeenteraadsleden waren fel gekant tegen het voorstel van de toenmalige staatssecretaris De Graaff-Nauta. Het zag ernaar uit dat hun vertegenwoordigers in de Tweede Kamer er anders over dachten. De PvdA’ers in Den Haag speelden destijds een cruciale rol bij de opheffing van Callantsoog. In Warmenhuizen en Callantsoog dreigden de PvdA-gemeenteraadsfracties hun banden met de landelijke PvdA te verbreken als deze partij steun zou geven aan de gemeentelijke herindelingsplannen van staatssecretaris De Graaff-Nauta van Binnenlandse Zaken. In Callantsoog overwoog een groot aantal PvdA-leden in 1989 zelfs om uit de partij te stappen, terwijl de socialisten in Warmenhuizen serieus dachten om hun fractie om te dopen tot ‘Progressief Warmenhuizen’. Ze voelden zich niet langer vertegenwoordigd door de landelijke partij, die volgens hen haar eigen verkiezingsprogramma niet nakwam.

In het verkiezingsprogramma van de PvdA stond dan ook zwart op wit dat herindelingen alleen mochten plaatsvinden als gemeenten daar vrijwillig aan meewerkten of als de landelijke of provinciale overheid na onderzoek kon aantonen dat een herindeling noodzakelijk was voor het doelmatig functioneren van een gemeente. Deze voorwaarden werden door de fracties in Warmenhuizen en Callantsoog als niet nageleefd beschouwd.

Er zou in juni 1989 worden gestemd over een wetsvoorstel voor de Kop van Noord-Holland, waarin staatssecretaris De Graaff-Nauta voorstelde om verschillende gemeenten op te heffen, waaronder Callantsoog, dat samengevoegd zou worden met Zijpe. Zoals gezegd, zou de rol van de PvdA-kamerfractie cruciaal zijn voor een meerderheid, en de voorzitter van de Warmenhuizense PvdA-fractie vond dat de provincie onvoldoende onderzoek had gedaan naar de effecten van de voorgestelde samenvoegingen. Hij stelde dan ook dat er volgens het PvdA-verkiezingsprogramma in ieder geval niet genoeg onderzoek was gedaan om de herindeling te kunnen verdedigen en riep de PvdA-kamerleden op om tegen te stemmen.

Vervolgens werd er op 22 juni 1989 in de Tweede Kamer over de wet gestemd. De PvdA bleek er niet tegen te zijn. Ze hadden niet naar de gemeenteraadsleden geluisterd. Zonder veel hobbels kwam de herindeling door de Tweede Kamer. Tijdens de stemmingen over de gemeentelijke herindeling van de Kop van Noord-Holland werden enkele amendementen verworpen, terwijl andere werden aangenomen. De meeste artikelen van het wetsvoorstel werden zelfs zonder stemming aangenomen en uiteindelijk werd ook het wetsvoorstel als geheel aangenomen.

Op 29 november 1989 moesten de inwoners van een aantal gemeenten in het noorden van Noord-Holland opnieuw naar de stembus in verband met de herindeling. Deze herindeling zou op 1 januari 1990 in werking treden, waarbij elf kleinere gemeenten werden samengevoegd tot vijf grotere gemeenten. Callantsoog als gemeente verdween en ging op in de gemeente Zijpe. De PvdA had het tegen kunnen houden, maar ook in die partij was ‘schaalvergroting’ een streven dat hoog op de agenda stond. En later, met de komst van PvdA’er Plasterk werd schaalvergroting tot een dogmatisch principe verheven waar alles en iedereen zich maar bij neer moest leggen. Of de PvdA’ers in Warmenhuizen en Callantsoog ook echt hun banden met de landelijke PvdA hebben verbroken is de vraag…