Column: Pallas wordt een financieel drama

Het Amerikaanse bedrijf SHINE in Veendam is helemaal niet tegen Pallas, maar dan moet het speelveld tussen SHINE en Pallas in balans zijn en dat heeft minister Kuipers (VWS) beloofd in een brief. SHINE houdt zich hieraan vast. Beide bedrijven gaan medische isotopen maken. Maar ja, Pallas komt er pas over zeven of acht jaar en dat is veel later dan SHINE die al over één of twee jaar medische isotopen gaat maken. Zonde geld dus als nu besloten wordt dat Pallas er moet komen. Die achterstand haalt Pallas nooit meer in met een financieel drama als gevolg. De prijs van de medische isotopen is dan een flink stuk gezakt en haalt de business case van Pallas onderuit.  

Minister Kuipers zet door en wil dat Pallas er komt want door deze kernreactor wordt de vervaardiging van medische isotopen veiliggesteld. Alsof SHINE dit niet kan garanderen! Kuipers stopt er jaarlijks 129 miljoen staatssteun in. Pallas kan gedurende tien jaar rekenen op dit bedrag. Maar de minister maakt een voorbehoud. De definitieve beslissing is nog niet genomen. Het is nog niet duidelijk hoe Europa oordeelt over de staatssteun van Nederland. Er is nog 330 miljoen euro nodig voor de bouw van de nieuwe kernreactor. De beslissing valt in het voorjaar. Dan moet duidelijk zijn of er private investeerders zijn die Pallas willen financieren.

Het Amerikaanse bedrijf SHINE wil een isotopenfabriek bouwen in Veendam met deeltjesversnellers, een innovatieve techniek die minder nucleair afval oplevert. Kuipers eet van twee walletjes. In een brief, maart dit jaar, schreef hij aan SHINE ‘dat de Nederlandse overheid geen partijen voortrekt, eerlijke mededinging nastreeft en dat gelijke kansen zullen worden geboden.’ SHINE voelt zich nu benadeeld door de nieuwste stap van de minister maar laat zich niet uit het veld slaan.

De beroepsvereniging van nucleair geneeskundigen, de Nederlandse Vereniging voor Nucleaire Geneeskunde, is blij met het voorgenomen besluit van het ministerie van VWS.  In de Volkskrant zegt de voorzitter Andor Glaudemans  van deze vereniging dat ‘we met medische isotopen dagelijks duizenden patiënten kunnen helpen met hun diagnose en bovendien ook ziekten gerichter kunnen behandelen met minder schadelijke bijwerkingen’. Vreugde alom, maar waarom noemt hij SHINE niet? Waarom zou dit bedrijf het niet kunnen? Kuipers laat deze vraag boven de markt hangen en dat is vreemd. Hij heeft ook nooit SHINE gevraagd om bij hem langs te komen voor een gesprek.

Tegelijkertijd zegt hij miljoenen toe om te zorgen dat het voorbereidingsproces (lees: het afgeven van vergunningen) niet stilvalt en waarschijnlijk ook om investeerders aan te trekken. Maar als deze zich niet melden, want dan? Kuipers berekent de totale kosten op minimaal 1,84 miljard euro en op maximaal 2,20 miljard euro. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat de overheid Pallas gaat financieren met belastinggeld als er een particulier bedrijf is dat zegt hetzelfde te kunnen produceren als Pallas?

De belangrijkste vraag betreft de leveringszekerheid van de medische isotopen. De minister is ervan overtuigd dat Pallas die zekerheid ten volle kan geven. Het is waar, internationaal is Pallas van groot belang omdat deze zal voorzien in 70 procent van de Europese behoefte aan medische isotopen.

Daarmee is niet gezegd dat SHINE deze garantie niet zou kunnen geven. Kuipers heeft SHINE ook niet afgeschreven. Hij zegt nog steeds dat er een gelijk speelveld is. Uiteindelijk gaat het altijd om geld: hoeveel gaat een medische isotoop  kosten bij Pallas en SHINE? Marktconform zegt Kuipers steeds. Stel dat SHINE het goedkoper kan. Welk risico loopt de overheid dan als SHINE een geduchte concurrent wordt voor Pallas?  Dan blijkt dat er heel veel belastinggeld is verspild en krijgt de overheid het zoveelste verwijt dat ze ‘heeft zitten slapen.’

Eugeen Hoekstra