Column: Nieuwe begrippen: zorg-cowboy en zorg-mijder

Politici beweren dat de betaalbaarheid van de zorg onder druk staat. Sommige politici willen de zorg dan ook drastisch versoberen. Nederlanders worden in hun visie teveel in de watten gelegd. Alleen al de invoering van het eigen risico en de eigen bijdrage beoogde de zorg ‘consumptie’ te beteugelen. Zorgvragers zouden zich dan afvragen of ze de behandeling wel echt nodig hebben en afgeschrikt worden door de kosten. Er is zelfs een nieuw woord door ontstaan: als je je niet laat behandelen terwijl je toch zo’n behandeling nodig hebt, wordt je een ‘zorgmijder’ genoemd. Je kunt moeilijk volhouden dat de zorg voor een ieder toegankelijk is gebleven. Met name de kosten spelen bij die toegankelijkheid een grote rol. Het eigen risico is een hoge drempel waardoor zieke mensen nog zieker kunnen worden omdat ze niet op tijd naar de dokter gaan. De zorg wordt door velen als ‘onbeheersbare’ kostenpost gezien. Meer dan 10% van ons nationaal inkomen gaat op aan zorg. Maar is dat te veel?  

Een goede gezondheid is voor iedereen een groot goed. In de media wordt daarom veel geschreven en gesproken over onze gezondheidszorg. Met name krijgen de veel te hoge kosten van ons zorgstelsel veel aandacht. Die baren de politici veel zorgen en moeten flink omlaag, vinden zij. Zou het politieke discours (zo heet een kwestie waarover uitgebreid door politici en bestuurders wordt gedebatteerd) niet veel meer over de kwaliteit en de toegankelijkheid moeten gaan? En ook over de prominente aanwezigheid van private ondernemingen in het systeem? Is het systeem eigenlijk wel adequaat? Het gesprek zou ook over de mensen moeten gaan die door de wachtlijsten veel later aan de beurt komen voor een behandeling. En over de mensen die de behandeling eenvoudigweg niet kunnen betalen. Of komen door de hoge kosten de kwaliteit en de toegankelijkheid juist in gevaar?

Symptomen van falend zorgstelsel

Zorgmijden is een symptoom dat samenhangt met de manier waarop onze zorg is georganiseerd. Omdat het zorgstelsel in Nederland is geprivatiseerd is het ook een werkgebied van op winst beluste ondernemers geworden. Daar is een nieuw woord voor ontstaan: zorgcowboys. Ook in de Kop van Noord-Holland wordt er grof verdiend aan zorg. Om die uitspraak te ondersteunen nam ik een thuiszorgbedrijf uit Den Helder eens cijfermatig onder de loep. Het bedrijf heeft een directeur die tevens eigenaar is. Van 2012 tot 2018 is goed na te gaan hoe het bedrijf gemiddeld in die jaren -financieel- heeft gepresteerd. Daarvoor moest ik de jaarrekeningen grondig doornemen. Om met de directeur te beginnen: deze casht jaarlijks gemiddeld – vanaf 2015 zelfs onwettig-  zo’n 120.000 euro. (De Wet Normering Topinkomens laat maximaal 107.000 euro toe.)

Daarnaast heeft de eigenaar (tevens directeur) zichzelf gemiddeld 146.000 euro dividend uit laten betalen. Samen met het salaris werd de directeur ieder jaar gemiddeld dus 266.000 euro rijker. Dat allemaal bij een omzet van gemiddeld 1,5 miljoen. Al met al boekte het bedrijf gemiddeld zo’n 17% winst. Volgens kenners is een winst van 2-3% ‘normaal’ en moeten zorgbedrijven die meer dan 10% winst maken met argusogen worden bekeken. De rentabiliteit van het bedrijf was gemiddeld nog veel hoger. Meer dan 57%! In Den Helder wordt dus grof geld verdiend bij het leveren van zorg aan hulpbehoevende mensen!

Dat de kosten van onze gezondheidszorg zijn gestegen is een feit. De vraag is hoeveel de samenleving over heeft voor een kwalitatief goede zorg die voor iedereen bereikbaar is. Willen we iedere zorgvrager de hulp geven die hij nodig heeft? En willen we daar meer belasting voor gaan betalen? En last but not least: moet het hele zorgsysteem niet grondig worden herzien?

Kees Zwaan