Column: Is er nog toekomst voor HVC?

Heeft de huisvuilcentrale in Alkmaar nog toekomst? HVC heeft het jaar 2022 afgesloten met een positief bedrijfsresultaat van bijna 35 miljoen euro. Tegenover een omzet van ruim 500 miljoen euro stelt de winst weinig voor. De omzet in 2021 was met 100 miljoen een stuk lager en was de winst een kleine 33 miljoen euro.

Dat het voordelig resultaat amper is gegroeid in 2022 komt doordat de bedrijfslasten in dit jaar met een kleine 100 miljoen euro zijn gestegen. De toename van de omzet komt van de warmtelevering door HVC aan huishoudens in Dordrecht en Alkmaar. Deze is ten opzichte van 2021 met 78 miljoen euro gestegen. Toch heeft deze stijging niet geleid tot een navenant hogere winst.

De door de bio-energiecentrale in Alkmaar geproduceerde warmte komt ten goede aan woningen in Alkmaar en omgeving. De Kop van Noord-Holland staat geografisch te ver af van HVC om van de warmte te kunnen profiteren. De vraag is wel waarom onze gemeenten moeten meebetalen aan de levering van die warmte.

De vraag is ook of bio-energiecentrales een toekomst hebben. Aan de ene kant wil Den Haag dat er voor 2030 1,5 miljoen woningen van het gas af gaan. Aan de andere kant heeft het kabinet de ambitie om in 2050 ‘volledig circulair’ te zijn. En dat betekent dat huishoudens amper nog afval produceren. Minder afval betekent ook minder restwarmte.

HVC verbrandt naar eigen zeggen veel afgedankt vervuild hout en slib. De rijksoverheid wil naar emissievrije uitstoot. Verbrandingsovens lijken daarom hun langste tijd gehad te hebben, tenzij ze afval halen uit Europa. In de Tweede Kamer heerst ongemak over export van Italiaans huisvuil naar Amsterdam. Ook staatssecretaris Heijnen vindt dat “het niet fraai voelt”.

In Denemarken gaan bio centrales over op met groene stroom (wind en zonkracht) aangedreven warmtepompen. Mocht HVC dit voorbeeld volgen dan bestaat de band met afval niet meer en valt de bio-energiecentrale (dertig procent van de omzet) uit de HVC.

Intussen is in Hoogeveen een begin gemaakt met het verwarmen van huizen met een Cv-ketel die draait op waterstof. Er wordt gebruik gemaakt van bestaande leidingen. Dit scheelt veel kosten. Als dit project slaagt, in Lochem zijn 10 monumentale panden door Liander voorzien van waterstof-verwarming, kunnen heel veel huizen overstappen op klimaatveilige waterstof als warmtebron en hebben met biogas gestookte warmtenetten geen toekomst meer.  Op Goeree Overflakkee  wordt een heel dorp op waterstof aangesloten. Nederland wil een waterstofland worden.

Naast de waterstofketel zijn ook de hybride-cv-ketels met een opmars bezig. Collectieve monopolistische warmtevoorzieningen verliezen hun aantrekkelijkheid. De stemming voor warmtenetten slaat om. Burgers kiezen voor keuzevrijheid en eigen oplossingen. Door deze ontwikkeling is de kans groot dat HVC zijn belangrijkste bedrijfsactiviteit ziet krimpen met consequenties voor het voortbestaan van het bedrijf.

Aan HVC kleeft een groot financieel risico. HVC heeft geen eigen vermogen maar functioneert bij de gratie van leningen van gemeenten en waterschappen. Deze zogeheten aandeelhouders staan ook nog eens garant voor de investeringen die de HVC doet. De gemeente Schagen zit met 5,2 miljoen euro in HVC. Schagen vertrouwt erop dat de garantstelling uiterlijk 2024 tot het verleden kan behoren. Het lijkt er sterk op dat deze vlieger niet opgaat. Integendeel, het risico dat Schagen het geld niet terugkrijgt wordt alleen maar groter.

Ultimo 2022 heeft HHVC 645 miljoen euro aan leningen uitstaan die vallen onder de garantstelling van de gemeenten en waterschappen. Tegelijkertijd heeft het afvalbedrijf een negatief werkkapitaal van 124 miljoen euro, dat wordt veroorzaakt door de aflossingsverplichtingen. De directie van HVC zegt dat er voldoende ruimte is voor herfinanciering binnen de bestaande afspraken met gemeenten en waterschappen en banken. Dit is echter geschreven toen de rente nog 0% was en de gevolgen van de oorlog in Oekraïne nog niet duidelijk waren en de economie nog floreerde. HVC wordt bij diverse activiteiten geconfronteerd met zeer sterk stijgende prijzen en levertijden van hulpstoffen in productie en materialen voor bijvoorbeeld de realisatie van zon- en warmteprojecten. De seinen staan op oranje.

De gemeente Schagen wil dat de garantiestelling op investeringen die HVC doet in 2024 stopt. Ik schat de kans hierop klein. Het is voor HVC nog steeds moeilijk om betreffende gemeenten en waterschappen te verlossen van de garantiestelling. De kans dat HVC de leningen kan terugbetalen lijkt  niet groot.

Eugeen Hoekstra