Column: hoe lang laten ouders zich nog piepelen?

Als buitenstaander begin ik mij nu langzaam maar zeker te verbazen over weer een staking in het basisonderwijs en dan twee dagen achter elkaar! Hoewel de weerstand onder ouders aan het toenemen is, blijft de apathie onder hen opmerkelijk.

De beeldvorming wordt beheerst door trefwoorden als lerarentekort, werkdruk, enz. Menig ouder gelooft dit soort retoriek en lijkt daar niet aan te twijfelen. Immers, lessen en zelfs hele lesdagen vallen uit en kinderen worden regelmatig naar huis gestuurd, omdat er geen leraar meer is.

Intussen zijn de salarissen van leraren in vergelijking met andere sectoren bovenmatig gestegen en nog is het niet genoeg. Voor de zoveelste keer moeten ouders, met jaarlijks vijf weken vakantie, vrije dagen opnemen en/of zich andermaal in allerlei bochten wringen om de kinderen onder te brengen. Niet elke werkgever is zo ruimhartig om toestemming te geven weer verlofdagen op te nemen. Zij moeten de zaak draaiende houden en kunnen zich in de verste verte niet spiegelen aan de mores in het onderwijs. En dan ook nog te bedenken dat scholen de salarissen van leerkrachten tijdens al die stakingsdagen moeiteloos door betalen. Nog even daargelaten dat duizenden leerkrachten met een riant wachtgeld thuiszitten. Kom daar maar is om in ‘De grote mensen wereld’.

Leerkrachten moeten ‘slechts’ genoegen nemen met 12 weken vakantie en een onbegrijpelijk aantal studiedagen, die opmerkelijk genoeg altijd op dagen, net vóór of net ná een vakantieperiode vallen en in Schagen zelfs op 1 april de dag van de ‘Paasvee’ tentoonstelling. De afgelopen 3 weken vallen er al 4 dagen uit door al dit geneuzel. Hoe geloofwaardig is dit allemaal.

Wat zijn trouwens de revenuen van al dat studeren ? Het ontbreekt volledig aan zelfreflectie over het hoe en waarom van de problemen in het onderwijs, eigenlijk is er sprake van een ‘tunnelvisie’.

Een hoger salaris zal in ieder geval geen oplossing brengen; er gaan zelfs verhalen dat leerkrachten die in deeltijd 3 dagen werkten nu genoegen nemen met twee   dagen, omdat de salarissen zijn gestegen. Tel uit je winst !

De stelling kan zelfs worden geponeerd dat er in het primair onderwijs helemaal geen tekort aan leraren is. Er is een niet te handhaven overschot aan leraren die in deeltijd werken. In principe zou leraar op een basisschool een fulltime baan moeten zijn (slechts 40 % van de leerkrachten heeft een contract van 32 uur per week). Het overgrote deel werkt parttime. Lesgeven betekent vooral een goede relatie opbouwen met de leerlingen. Dat kan nauwelijks als er twee of drie leraren voor de klas staan.

Doorgaans worden een aantal oplossingen genoemd om het lerarentekort op te lossen:

Allereerst zou het vak van leraar meer gewaardeerd moeten worden. De salarissen in het primair onderwijs stijgen inmiddels. Maar ‘rupsje nooit genoeg’ wil nog veel meer.

Meer studenten naar de lerarenopleidingen wordt verder geopperd. Met alle macht worden er trucs en listen bedacht om de dalende trend te keren, zoals het verlagen van de instromingseisen m.a.w. minder capabele leerkrachten met alle gevolgen voor de kwaliteit van het onderwijs van dien en dat terwijl het onderwijs nu al hollend achteruit gaat.

Meer geld om de werkdruk te verlagen, is een andere veelgehoorde optie. Echter, de werkdruk is met name zo groot omdat er zoveel parttime werkende leraren zijn.

Veel soelaas zullen al deze paniekerige maatregelen op korte en middellange termijn niet opleveren. Vooral omdat het onderwijssysteem verkeerd in elkaar steekt. ‘Al wordt het salaris nog zo hoog de extra leraren zijn nauwelijks voorhanden’.

De meest voor de hand liggende oplossing is dat meer leraren fulltime gaan werken. Dat zal echt zoden aan de dijk zetten. Het lost het vermeende tekort aan leraren grotendeels op. En levert de betreffende leraren direct meer salaris op. Met één leraar voor de klas hebben alle kinderen een grotere kans op de welgemeende aandacht, die de basis vormt voor hun voorspoedige ontwikkeling.

Even een praktisch rekenvoorbeeld ter onderbouwing:

Grosso modo bedraagt het maximale tekort aan leerkrachten in het primair onderwijs 10 % van het totaal aantal beschikbare leerkrachten. Dus op een school met 20 leerkrachten zal het gemiddelde maximale tekort twee leraren zijn. Het probleem is opgelost als vier parttime werkende leerkrachten fulltime gaan werken.

Het personeelsbeleid is vele decennia te slap geweest. Het parttime kunnen werken is verworden tot een verworven recht. Dit moet zo snel mogelijk weer tot gezonde proporties teruggebracht worden, door bijvoorbeeld eventueel extra geld om de werkdruk te verlichten (zo’n € 100 mln.) te besteden aan het aantrekkelijk maken van fulltime werken. Hoe dan ?

Simpelweg door leraren die minimaal 4 dagen werken een extra financiële toeslag te geven en/of te zorgen voor gratis kinderopvang voor leraren die jonge kinderen hebben. In veel maatschappelijke sectoren is behoefte aan een vrouwenquotum; in het primaire basisonderwijs is echter dringend behoefte aan een mannenquotum. De verhoudingen zijn totaal doorgeslagen. Mogelijk dat extra beloning en gunstige voorwaarden in het geval van kinderopvang voor fulltime functies ook meer mannen zal aantrekken.  

Epiloog

Uiteraard kan er van worden uitgegaan dat leerkrachten het beste voorhebben met hun leerlingen, maar het zal deze sector uitermate sieren om nu eens niet steeds maar naar de overheid te wijzen. Hoewel het kan leiden tot impopulaire maatregelen heeft vanaf nu het grondig analyseren van de eigen organisatie absolute prioriteit.

De moraal van dit verhaal: niet nog eens geld weggooien door generieke salarisinjecties, maar het beschikbare budget besteden aan specifieke maatregelen. Kortom aan het werk allemaal!

DIK KETEMA