Column: Een fabel voor morgen

Rachel Carson schreef in 1962 Silent Spring en kwam daarmee in het geweer tegen het algemene gebruik van vergiften om ‘onkruid’ en ‘ongedierte’ te bestrijden. In die tijd gebruikte men veel DDT en Parathion. Het lukte haar om met haar boek het gebruik van dergelijke middelen te ontmoedigen en na verloop van tijd werden DDT en Parathion zelfs verboden. Maar helaas worden er overal nog steeds zogenaamde ‘gewasbeschermingsmiddelen’ gebruikt in de landbouw. Ook in Hollands Kroon.

Een vrije vertaling van het begin van Carson’s boek luidt als volgt: 
‘Er was eens een dorp waar al het leven in harmonie leek te zijn met zijn omgeving. Het dorp lag te midden van  welvarende boerderijen, met graanvelden en koeienweiden waar in het voorjaar allerlei vogels en insecten boven de geurige akkers zweefden.
Langs de wegen stonden allerlei soorten bomen en wilde bloemen. Het was een lust voor het oog van de voorbijganger voor een groot deel van het jaar. (Het zou zomaar over een dorp in de Kop van Noord-Holland kunnen gaan.)

Toen kroop er opeens een vreemde plaag over het gebied en alles begon te veranderen. Mysterieuze kwalen teisterden de kippenboerderijen; de koeien en de schapen werden ziek en stierven. De boeren hadden veel zieke familieleden. Er verschenen overal nieuwe ziekten. Plotseling waren er onverklaarbare sterfgevallen onder volwassenen en ook kinderen moesten eraan geloven. Tijdens het spelen werden ze ziek en stierven na enkele uren.
Bovendien heerste er een vreemde stilte. De vogels en insecten waren allemaal verdwenen. De mensen begrepen er niets van. De paar vogels die men zag waren stervende en konden niet meer vliegen. ’s Ochtends hoorde men in het kleine dorpje geen duiven, roodborstjes, mussen en allerlei andere vogelgeluiden meer. Een ijzingwekkende stilte hing boven het landschap.’

En zo gaat haar ‘fabel voor morgen’ nog even door. Carson had alle verschijnselen die zich tengevolge van het gebruik van herbiciden en pesticiden in de jaren zestig op allerlei plekken manifesteerden verwerkt in haar ‘fabel voor morgen’. Alle gebeurtenissen in de fabel worden elders in haar boek uitgebreid beschreven. Carson had namelijk uitgebreid onderzoek gedaan naar de werking van landbouwvergiften. 
DDT werd algemeen gebruikt. Zelfs in gewone huishoudens in de vorm van de zogenaamde ‘flitspuit’. Om alle vliegen in je woning te verdelgen spoot je in alle hoeken een vleug flit en enkele uren later lagen alle vliegen, muggen en andere insecten dood op de grond. Er werd wel aanbevolen om het behandelde vertrek enkele uren niet te betreden. 

Nog steeds worden zulke middelen gebruikt. Menig particulier heeft nog een fles Roundup op de plank staan. Gewasbeschermingsmiddelen zijn allesbehalve beschermend, zijn natuuronvriendelijk en bovendien gevaarlijk voor de mens. Dat is de nog steeds actuele boodschap van Rachel Carson…

Kees Zwaan