Column: Continuïteit kraamzorg in Noordkop staat wegens wanbeleid onder druk

Tegenwoordig zijn er grote overkoepelende besloten vennootschappen in de zorg werkzaam die vaak landelijk opereren en geen binding hebben met lokale tradities. Zo zijn er sinds de privatisering van het zorgsysteem ook bv’s en stichtingen die zich richten op verloskundige- en kraamzorg. In het hele land is ‘Zorg In Nederland’ vertegenwoordigd in deze zorg. Als moederbedrijf vallen er nog zo’n 8 dochterondernemingen onder, verspreid over Nederland.  Alle besloten vennootschappen hebben een BU-(Business Unit) directeur en een college van toezichthouders. In 2017 werd een ‘directeur Holding’ aangesteld. Volgens een wervingsadvertentie moest hij de BU-directeuren gaan ondersteunen en samenwerken met de ‘Managers Operations’. Al met al moest hij leiding gaan geven aan 30 fte (full time eenheden). Tevens diende hij ervaring te hebben met een complexe organisatie. Hij zou zo ongeveer 80.000 euro per jaar (FWG 70) gaan verdienen, exclusief bonussen en een leaseauto. Het ‘servicekantoor’ te Woerden heeft tevens een directeur. Het is een zeer grote groep bestuurders en managers bij ZIN.

In 2017 (de jaarrekening van 2018 was niet beschikbaar) werden er meer dan 22.000 gezinnen door medewerksters van de dochterondernemingen van Zorg In Nederland geholpen bij de zorg rond baby en kraamvrouw. Verloskundigen en kraamverzorgsters werken voor besloten vennootschappen variërend in naam van ‘ZINkraamzorg’ tot ‘Kraamvogel NoordWest’. Het kantoor van de laatste is gevestigd in Alkmaar. In 2017 had ‘ZIN’ een omzet van ongeveer 45 miljoen. De personeelskosten bedroegen ongeveer 41 miljoen. De bedrijfskosten ongeveer 3,5 miljoen. Er werken zo’n 1400- 1600 mensen voor ZIN. Een goede indicator voor de werkvreugde is het ziekteverzuim. In 2017 was dat percentage al hoog: 6,8%.

Inmiddels is het opgelopen naar bijna 12%. Dat is extreem hoog. Hoe komt dat?
Mijn dochter en haar baby werden in 2017 verzorgd door medewerksters van de Kraamvogel. Dat ging niet allemaal even goed. Zo hadden sommigen moeite met het nakomen van afspraken. Ze werd zelfs een keer uitgenodigd op het spreekuur in Anna Paulowna, maar de medewerkster bleek in Schagen te zijn. De ingeroosterde kraamverzorgster bleek al heel lang gewerkt te hebben, zodat ze nauwelijks energie had om zich in te zetten. Ze had namelijk diensten van een zieke collega overgenomen. Maar ook verhalen over overwerkte kraamverzorgsters die er noodgedwongen mee moesten stoppen doen de ronde.

Nu Kraamvogel de salarissen niet meer kan betalen en een voorschot vraagt van de Zorgverzekeringsmaatschappijen kun je je afvragen of het wel goed gaat met ZIN. Gaat ZIN failliet? En hoe komt dat?

Bij het bestuderen van de jaarrekening en andere informatie valt het op dat ZIN een organisatie is met veel managers en directeuren. Hoeveel het er precies zijn is niet duidelijk. Maar het zijn er veel. Veel te veel. Een dergelijk bedrijf noemt men topzwaar. En een topzwaar bedrijf heeft de neiging om te vallen. Een beeldende omschrijving is ook het bekende ‘waterhoofd’. Als zorgmedewerker weet ik dat je dat als mens beter niet kan hebben. Je kunt vaak niet op je benen staan en hebt ook nog een verstandelijke beperking.

Is dat wat bij Kraamvogel is gebeurd? Is er in de loop van de jaren een topzwaar waterhoofd ontstaan? Een managementlaag die wordt gevoed met hoge salarissen en bonussen? Het heeft er alle schijn van.

Interim bestuurder Paul Hulst laat tijdens een telefoongesprek weten dat hij als interim-bestuurder ZINkraamzorg al in 2006 voor een dreigend faillissement heeft behoed. En nu is hij bestuurder en mede-eigenaar van een veel groter bedrijf waarvan ook weer ZINkraamzorg deel uitmaakt. In 2015 heeft ZiNkraamzorg een andere kraamzorgaanbieder overgenomen, namelijk De Kraamvogel. Die overname blijkt volgens Hulst achteraf ‘a bridge too far’ te zijn geweest. De Kraamvogel werd overgenomen met behulp van een banklening die binnen enkele jaren terugbetaald moest worden. Het eigen vermogen droogde toen snel op. Daarnaast heeft de integratie tussen ZiNkraamzorg en De Kraamvogel niet of nauwelijks plaatsgevonden. Dat leidde in combinatie met een waterhoofd aan overhead personeel tot verliezen, volgens Hulst .

Hulst ziet het als zijn taak het bedrijf weer gezond te maken. 

Hij is het eens met de omschrijving ‘waterhoofd’. Die trof ie ook aan toen hij in april 2019 aantrad. Hij zegt inmiddels twee managementlagen geschrapt te hebben en daarmee ruim 1 miljoen euro aan overhead te hebben bezuinigd. Of dat genoeg is om het bedrijf te redden weet hij nog niet. Daarover is hij nog in gesprek met de zorgverzekeraars.

Hulst ziet ook bij andere aanbieders een te grote  bureaucratie. Hij wijt dit overigens niet aan de aanbieders alleen maar evenzeer aan de veel te complexe eisen die aan de kraamzorg worden gesteld. Naar analogie van de wijkverpleging wenst hij de hele sector toe dat men terug kan gaan naar de essentie van de kraamzorg, namelijk relatief goedkope zorg voor moeders en vroeg geborenen, hetgeen ook in preventieve zin van groot belang is.

Landelijke regelgeving moet volgens Hulst eenvoudiger. De paarse krokodil (metafoor voor klantonvriendelijke bureaucratie) moet ook uit deze sector worden weggehaald. Kraamverzorgenden moeten weer worden vertrouwd en voorop worden gezet.

Hulst is geen tegenstander van marktwerking in de kraamzorg. Dat houdt volgens hem partijen scherp. Het is in het belang van de gezinnen dat zij betrouwbare zorg krijgen die voldoende beschikbaar is. Dat kunnen volgens hem alleen grotere aanbieders garanderen. De 5 grootste kraamzorg-ondernemingen hebben momenteel zo’n 63% van de markt in handen. Hij denkt dat er een verdere schaalvergroting naar zo’n 80% gaat plaatsvinden.    

Om het werken bij ZIN aantrekkelijker te maken én om het hoge ziekteverzuim (12%) omlaag te krijgen zet Hulst zich al maandenlang in voor meer vertrouwen in- en autonomie voor kraamverzorgenden. Hij is direct bij zijn aantreden begonnen met het uitgeven van een nieuwsbrief om iedere medewerker beter te informeren en de eenheid van het bedrijf en de onderlinge samenwerking te bevorderen.

Hulst weet niet of het hem gaat lukken het bedrijf -wederom- voor een faillissement te behoeden. Hij praat daarover met de zorgverzekeraars. Hij zegt er alles aan te doen om dat te voorkomen. Ook deze maand geven de zorgverzekeraars hem weer een voorschot om de salarissen te kunnen betalen. Vooralsnog is volgens Hulst de toekomst van ZIN onzeker.

Om problemen in een organisatie te voorkomen en de gang van zaken in het oog te houden zijn er bij ZIN toezichthouders aangesteld. Wie schetst mijn verbazing toen ik de naam van F.H.G. de Grave tegenkwam. Frank de Grave was in 2017 toezichthouder! Heeft hij wel toezicht gehouden of heeft hij gewoon alles laten gebeuren? De Grave was destijds ook betrokken bij de DSB bank. Ook daar is het een en ander fout gegaan. DSB ging namelijk failliet.

Kees Zwaan

(Foto: Pixabay)