Column: aantal vrijwilligers neemt gestaag af

Ondernemers klagen over personeelstekorten. Instellingen klagen over tekorten aan vrijwilligers. Half Nederland draait op vrijwilligers, lekker goedkoop en ze vinden het werk ook nog eens leuk, maar nu zit de klad er in.

Voorbeelden? Buurtbussen, rijden in bijna heel plattelands Nederland minder ritten of schrappen routes omdat er geen vrijwilligers meer zijn. Neem de Buurtbus Zijpe-Harenkarspel. Groot tekort aan vrijwilligers las ik onlangs in de Omring Expres. Om alle diensten te kunnen invullen zijn nog zeker 10 nieuwe chauffeurs nodig.

Nog een voorbeeld: de dierenambulance. Kampt eveneens met een tekort aan vrijwilligers. Dit betekent dat de ambulance minder uitrukt. Dit houdt ook in dat er minder dieren kunnen worden geholpen.

Nog een poging: klik op Noordkopvoorelkaar.nl; je valt achterover van verbazing hoeveel vrijwilligers er worden gevraagd. Heel de Noordkop zit verlegen om mensen die zich in willen zetten voor alles en nog wat. Maar het leger vrijwilligers neemt af. En als ze zich melden dan is het voor een beperkte tijd en zeker niet voor alle taken.  

Volgens de monitor van de GGD doet 1 op de 3 volwassenen (32%) in Schagen aan vrijwilligerswerk. Hoger opgeleiden en 35-50 jarigen doen vaker aan vrijwilligerswerk. Gemiddeld besteden vrijwilligers 4 uur per week aan hun activiteiten. De gemeente heeft een goede verzekering afgesloten voor vrijwilligers. Maar vrijwilligerswerk kan je dikwijls niet zomaar doen. Je moet een cursus volgen of een korte opleiding.

Jongeren zoeken liever een bijbaantje dan vrijwilligerswerk doen. Volgens het CBS werkt de helft van de 15- tot 20 jarigen, vijf jaar geleden was dat nog 40 procent.

Eén op de twaalf jongeren werkt tussen de 12 en 20 uur per week, één op de twintig zelfs 20 tot 35 uur. Ook steeds meer gepensioneerden hebben er een baantje bij. Er zijn zelfs uitzendbureaus voor deze groep Nederlanders. De arbeidsmarkt is zo krap dat werkgevers hen graag willen hebben.

Veel ouderen doen vrijwilligerswerk. Maar ook veel ouderen worden ingeschakeld voor familieaangelegenheden als kinderopvang kleinkinderen en mantelzorg. Meer gepensioneerden gaan weer werken, zij het in deeltijd, en sommigen nemen er van door een paar maanden per jaar op vakantie te gaan in zonnige oorden.

Vrijwilligers zijn steeds moeilijker te vinden voor een bestuursfunctie. Hier zit je minimaal vier jaar aan vast. Willen mensen niet meer. Een andere trend is dat vrijwilligers zich wel willen inzetten maar dan op niet-structurele basis of op een lichtere basis zonder te veel eisen.

Vrijwilligers mogen best een centje krijgen voor hun fantastische werk naast de eventuele vergoeding van de reiskosten. . Gemeenten doen graag zaken met vrijwilligersorganisaties omdat zij het prettig vinden dat veel maatschappelijk werk gedaan wordt tegen weinig kosten. Immers vrijwilligers doen het voor niets.  

Mijn stelling is dat vrijwilligers kosten maken door slijtage aan lijf en goed, de een meer dan de ander, en dat vrijwilligerswerk best wat beloond mag worden in geld, bijvoorbeeld in de vorm van een forfaitaire vergoeding. De fiscus helpt een handje door de vergoeding tot een bepaald bedrag onbelast te laten.

Volgens het belastingplan 2019 zijn de maxima van de vrijwilligersvergoeding per 1 januari 2019 omhoog gegaan van 150 naar 170 euro per maand en 1500 naar 1700 euro per jaar. Veel vrijwilligersorganisaties houden de boot af en betalen niets. Ook niet iets minder. Dat is kortzichtig: penny wise but pound foolish.

Welzijnsorganisaties die draaien met vrijwilligers zullen zeggen dat ze veel geld uitgeven aan het opleiden en verzekeren van vrijwilligers. Maar dat doen ze ook voor de betaalde krachten. Dit is niet vreemd en ook niet bijzonder.

Vrijwilligerswerk is mooi en dankbaar werk en ook fijn om te doen. Maar je moet het ook zakelijk bekijken. Voor niets gaat de zon op. Ook niet voor vrijwilligers. 

Eugeen Hoekstra