Verwerpelijke zorgpraktijken in Den Helder?

Kortgeleden keek ik naar een uitzending van Op1 met presentator Charles Groenhuijsen. Het ging over de gezondheidszorg en het programma werd uitgezonden vanuit een ziekenhuis in Leiden. Er was een groot publiek aanwezig, vooral bestaande uit verpleegkundigen. Mensen als Marcel Levi en Aad de Groot gaven tijdens de uitzending hun visie op de vastlopende zorg.

Geconcludeerd werd dat de aanwezigen de zorg een warm hart toedroegen. Toch constateerde men ook dat steeds meer mensen de zorg verlaten omdat het werk te zwaar wordt. Met steeds minder mensen moet steeds meer zorg gegeven worden. Ook werd geconcludeerd dat zo vlak voor de verkiezingen de meeste politici zich nauwelijks bezighouden met die zo belangrijke gezondheidszorg. Het lijkt een thema dat expres over het hoofd wordt gezien. Of wordt verzwegen. Politici willen er blijkbaar hun vingers niet aan branden.

Groenhuijsen ‘vergat’ voor het gemak maar eventjes dat er toch echt in ieder geval één partij is die de zorg al jarenlang als speerpunt in haar programma heeft gebeiteld. Dat is de partij die van oudsher opkomt voor de zwakkeren en minder bedeelden in onze samenleving. Die partij zegt namelijk dat het huidige zorgsysteem niet deugt en dat de marktwerking uit de zorg moet worden verwijderd.

Dat is de partij die alle Nederlanders in een Nationaal Zorgfonds wil hebben. Want binnen het huidige geldverslindende systeem wordt veel geld besteed aan onnodige zaken, zoals bijvoorbeeld hoge salarissen voor zorgbestuurders en hoge winstuitkeringen voor aandeelhouders. De meeste politici willen niet van de ‘zorgmarkt’, maar hooguit de scherpe kantjes er af halen. Veel politieke kopstukken zeggen wel dat de huidige zorgmarkt is doorgeschoten. En dat is overduidelijk een understatement.

De bij de uitzending aanwezige verpleegkundigen en verzorgenden benadrukten dat zij de zorg het allermooiste beroep vinden, maar dat ze toch vreesden dat er in de toekomst niet meer voldoende verzorgers beschikbaar zullen zijn. Er wordt namelijk geschat dat er straks één zorgmedewerker per vier Nederlanders nodig zal zijn.

Marcel Levi wist dat cijfer aardig te nuanceren met een voorbeeld uit het verleden. Een eeuw geleden kwam de telefoon namelijk in opkomst en werd er gevreesd dat er heel veel mensen nodig zouden zijn om de vele telefooncentrales te bemensen. Er zou zelfs per drie Nederlanders één telefooncentralist nodig zijn. Die angst werd niet bewaarheid. Zo zal het volgens Levi ook met de zorg gaan. We kunnen niet in de toekomst kijken en de ontwikkelingen op technologisch gebied gaan ontzagwekkend snel.

Toch staat de betaalbaarheid van de zorg onder druk. De hoofdoorzaak is niet dat er opeens heel veel ouderen zorg vragen – de zogenaamde ‘vergrijzing’. Nee, de marktwerking is de boosdoener waardoor de kosten de pan uitrijzen. De afgelopen decennia is de zorg ontzettend snel geprivatiseerd. Winstgerichte particuliere ondernemingen nemen de zorg over en maken er een verdienmodel van waaraan veel zogenaamde ‘perverse prikkels’ kleven. Zo vaak mogelijk een zo groot mogelijke winst uitkeren aan de aandeelhouders is het voornaamste doel van zo’n zorgbedrijf.

Om dicht bij huis te blijven: ook in de Noordkop wordt bijzonder veel winst gemaakt in de zorg. Die zorg wordt door alle Nederlanders betaald uit onder andere de premies die we met zijn allen betalen aan de zorgverzekeringsmaatschappijen. Omdat het ons geld betreft moeten zorgbedrijven ieder jaar een jaarrekening inleveren en laten zien hoe ze hun bedrijf financieel hebben gerund. Iedereen kan dan ook de financiën van zulke private ondernemers inzien.

Een voorbeeld van zo’n privaat bedrijf is dat van mevrouw Reenders uit Julianadorp die zichzelf al jarenlang een salaris van € 120.000,– uitbetaalt. Zij is eigenaresse van zorgbedrijf Kids2care kinderthuiszorg BV en maakt al jarenlang erg veel winst. Als aandeelhoudster koos zij er ook jarenlang voor om zichzelf winstuitkeringen uit te betalen. In de periode van 2012-2019 keerde zij zichzelf een groot deel van de winst uit. Gemiddeld maakte zij in die jaren een winst van ongeveer 12,5% van de omzet. In 2014 betaalde zij zichzelf zelfs € 294.000,– als dividend (winstuitkering) uit. Samen met haar salaris was dat 37% van de omzet van dat jaar!

Wat zeggen deskundigen over deze enorme winsten in de zorg? Hoogleraar Harrie Verbon meent dat ‘dit soort hoge dividenduitkeringen in de zorgsector ongewenst en moreel verwerpelijk zijn’. Aad de Groot van DSW zegt in een uitzending van Pointer: ‘Twee tot drie procent winst is normaal. Als het hoger is dan is er iets niet in orde.’ Ruud Dijkers van Thuiszorg West-Brabant zegt in hetzelfde programma: ‘Als je rechtmatig declareert wordt je er niet rijk van.’

Hoogleraar Jeroen Suijs stelt dan ook dat een winst van meer dan 10% een goede indicatie is om dat bedrijf nader onder de loep te nemen. In 2020 heeft ASR dat dan ook bij Kids2care gedaan en dat leidde ertoe dat ASR een bedrag van € 190.000,– wilde terugvorderen. Blijkbaar waren de declaraties van het bedrijf uit Den Helder niet helemaal in orde.

De financiële handel en wandel van het Helderse bedrijf staat natuurlijk niet op zichzelf. Als op nationale schaal de zorg op een dergelijke manier wordt bekostigd kan iedereen zich goed voorstellen wat dat betekent voor de kosten die wij met zijn allen moeten opbrengen voor de zorg. De betaalbaarheid van zorg staat onder grote druk vanwege onder andere de exorbitant hoge salarissen van bestuurders én de hoge winstuitkeringen aan aandeelhouders.

Ons geld verdwijnt dus voor een groot deel in de zakken van particuliere ondernemers. Zo is het op marktwerking gebaseerde zorgstelsel geregeld. Die markt is nog steeds aan het uitdijen waardoor de zorg steeds duurder zal worden.

Kortom, willen we het tij keren dan zal er snel een einde gemaakt moeten worden aan de zorgmarkt. Laten we onze premies ook echt uitgeven aan zorg en niet aan het vullen van de bankrekeningen van ondernemers. Ik zou zeggen: kijk goed naar de programma’s van de politieke partijen die volgende week naar de macht dingen. En let vooral op hoe ze de zorgmarkt willen hervormen en of ze dat überhaupt wel willen doen. Want er zijn ook partijen die marktwerking als een soort religie zien en er alleen maar meer van willen…