Strafkamp De Oude Zeug

KREILEROORD / DE OUDE ZEUG – Vlakbij Kreileroord ontstond in de jaren vijftig ‘Strafkamp De Oude Zeug’, waar dissidente Ambonezenleiders met hun gezinnen onder strenge politiebewaking werden opgesloten.

Toen Soekarno na de Tweede Wereldoorlog op 17 augustus 1945 de onafhankelijkheid van Indonesië uitriep, was Nederland het daar niet mee eens. De toenmalige regering stuurde er troepen naar toe om de ‘opstandelingen’ te verslaan. Veel Ambonezen (Molukkers) waren in dienst van het KNIL (Koninklijk Nederlands Indisch Leger) en vochten met de Nederlandse soldaten mee tegen het leger van Soekarno.

Twee ‘politionele acties’ ten spijt moest Nederland Indonesië loslaten. De Ambonezen konden in het leger van Soekarno worden opgenomen, maar dat wilden ze niet. Ze wilden een eigen onafhankelijke staat, de RMS (Republik Maluku Salatan). Dat lukte niet en hals over kop werden de Molukse KNIL soldaten samen met hun gezinnen naar Nederland gebracht. Dat gebeurde in 1951. Zo’n 4000 Molukse militairen arriveerden met hun gezinnen in Nederland.

Ongeveer 12.500 personen werden over 85 kampen in Nederland verdeeld. Verlaten concentratiekampen, kazernes en kloosters kregen zo nieuwe bewoners. Omdat er vanuit werd gegaan dat zij na verloop van tijd terug zouden keren naar hun eigen land, werden ze volledig verzorgd. Al gauw was echter duidelijk dat de groep nooit meer terug zou kunnen. De overheid vond dat de Molukkers dan ook voor een groot deel zelf in hun onderhoud moesten gaan voorzien. Een deel van hun uitkeringen werd vanaf dat moment ingehouden om ze te dwingen ‘aan het werk te gaan’.

De Molukkers dienden te integreren. Veel Molukse leiders kwamen daartegen in opstand en werden onder politiedwang naar strafkampen gebracht om ze te isoleren van hun volgelingen. Zo kwamen meerdere gezinnen (waarschijnlijk 13) in strafkamp ‘De Oude Zeug’ terecht, waar ze nauwlettend in de gaten werden gehouden door de rijkspolitie. 

Enkele Ambonezen vonden het verblijf aldaar zo mensonwaardig dat ze besloten een brief te schrijven naar de burgemeester van Wieringermeer en de koningin. Ze schreven “Wij verkiezen de dood boven de verkrachting van het recht en de tirannie van het Commissariaat Ambonezenzorg”. Ze verzochten samen met hun gezinnen gefusilleerd (doodgeschoten) te worden. 

Er wordt wel eens beweerd dat Kreileroord door de overheid als ‘afvoerputje van de Noordkop’ is gebruikt door er ‘onmaatschappelijke’ gezinnen te huisvesten. Het voor straf opsluiten van dissidente Molukkers sloot goed bij dat beleid aan, maar leverde uiteindelijk niet het gewenste resultaat op, namelijk een Molukse gemeenschap die volledig op zou moeten gaan in de Nederlandse samenleving…

Kees Zwaan

(Foto 1: Strafkamp De Oude Zeug – Fotocollectie Gemeente Wieringermeer)

(Foto 2: Een aantal Molukkers voor de barakken – Moluks Historisch Museum)

(Foto 3: Molukse soldaten met de RMS vlag in Nederland – Nationaal Archief)