Regionale raadscommissie blijft een stiefkindje

Niet zo lang geleden hadden we zoiets als het Gewest Kop van Noord-Holland, het lokaal verlengd bestuur in onze regio, gevestigd aan de Sportlaan in Schagen, hier werden gemeente overstijgende zaken afgetikt, hief zich op niet zonder reden omdat er twee gemeentelijke fusies hadden plaatsgevonden in de Noordkop. Het Gewest hoefde niet meer, de overgebleven vier gemeenten besloten met elkaar samen te werken en kozen het sociaal domein als speerpunt. De ene na de andere gemeente stopte met de samenwerking.

Toen kwam de gedachte op om een regionale raadscommissie in te stellen. Een commissie van advies, meer macht mocht ze niet hebben want aan een bestuurslaag extra had iedereen een broertje dood. Is het een succes? Nee, men besloot om advies te vragen aan een gerenommeerd maar ook een duur bureau te weten Twijnstra en Gudde. Wat is het advies geworden? Stoppen of doorgaan en zo ja hoe?  Het laatste, en het moet slimmer.

Ja, Twijnstra en Gudde ziet nog wel brood in de raadscommissie als er maar slimmer wordt gewerkt. Het manco is natuurlijk het gebrek aan macht. De commissie mag geen bestuurlijke laag worden en dus blijft het een adviescommissie. De praktijk laat zien dat de commissie over alles mag adviseren, maar wat blijkt is dat de individuele gemeenteraden zich van gemaakte afspraken in de raadscommissie weinig aantrekken en de wethouders gaan ook hun eigen gang.

Neem dit voorbeeld: de GGD  wil € 150.000, – voor het instellen van een mobiliteitspool. Schagen is voor, maar de andere gemeenten zijn tegen. De raadscommissie adviseert voor het oorspronkelijke voorstel te stemmen en maakt de afspraak dat de vier gemeenteraden geen amendement zullen indienen bij de behandeling van het voorstel in hun eigen raad. Wat gebeurde er? Het regende amendementen in een paar gemeenteraden. Ook werd afgesproken dat in de vier gemeenten één type raadsvoorstel zou komen. In de praktijk bleek dat de teksten verschilden per gemeenteraad.   

Wat ik zie is dat er vooral gaat over procedures, cijfers en geld. Indexering zus en indexering zo. Calculatie na en calculatie voor. Waar het wel over moet gaan de inhoud, verdwijnt zo onder het boekhoudersgeweld. Hoe staat het met de aanrijtijden van de ambulances en van de brandweerwagens? Hoe staat het met de fijnstof in onze regio?

Het bueau denkt dat er winst is te behalen door meer te vergaderen met de benen op tafel. Lekker informeel en het dan te hebben over sociaaleconomische onderwerpen zoals de bereikbaarheid van de regio, de werkgelegenheid en bedrijvigheid in de regio om zo te komen tot een lange termijnvisie voor de hele Kop. Twijn & Gudde adviseert er dan wel gespreksleiders hiervoor te zoeken. Verder adviseert het bureau om professionele ondersteuning in te roepen voor de raadscommissie, kosten 40 duizend euro, want zonder die steun gaat het niet worden.  

Niettemin blijft de regionale commissie een tijger zonder tanden. Het heft het democratisch tekort niet op doordat instellingen als de GGD, Veiligheidsregio, Milieuorganisatie en HVC op afstand worden bestuurd door wethouders van wie een flink deel niet komt uit de Noordkop. Dit is al jaren aan de gang. Je zou dit tekort kunnen opheffen door het instellen van een bovenlokale raad met doorzettingsmacht, maar daarvoor is geen draagvlak. De regionale commissie is een verlegenheidsoplossing voor nog een gemeentefusie, maar deze komt er voorlopig niet.

Het kan ook anders. De  Drechtsteden hebben in 2010 gezamenlijk de Drechtraad ingesteld. Zij heeft een kaderstellende en toezichthoudende rol. De Drechtraad bepaalt voor vier jaar de kaders voor het regionaal beleid na samenspraak met het bedrijfsleven en maatschappelijke partners. Bestaat nog steeds en voldoet goed. Met deze oplossing is het democratisch tekort verleden tijd geworden. Maar ja, zo slim wilde Twijn en Gudde kennelijk niet zijn.

Eugeen Hoekstra