Natuurgebied Botgat als militair schietterrein

GROOTE KEETEN – Het Nederlandse leger moet adequaat kunnen reageren bij een eventuele aanval van een vijand en daar moet voor geoefend worden. In 1951 werd dan ook besloten in de duinen bij Groote Keeten een oefenterrein in te richten voor de luchtdoelartillerie. Het ‘Botgat’ was vanaf dat moment het domein van het leger.

Aanvankelijk werden bemande lesvliegtuigen gebruikt waar een grote zak achter werd gehangen als doel waarop de militairen konden schieten. Later werden radiografisch bestuurbare vliegtuigjes ingezet. Er werd een ronde startbaan aangelegd van waar de toestellen moesten opstijgen. Het werd ‘het kleinste vliegveld met de langste startbaan ter wereld’. De vliegtuigjes wogen slechts 150 kilogram, hadden een spanwijdte van drie meter, konden tot wel 350 kilometer per uur vliegen en een hoogte van zeven kilometer bereiken. De landing gebeurde per parachute.

Al vanaf het begin hadden de Keetemers en de ‘badgasten’ veel last van de vliegtuigjes. En ook het RCN (Reactor Centrum Nederland) protesteerde hevig tegen de aanwezigheid van het oefenterrein dat maar op zeven kilometer afstand lag. Bij een noodlanding zou het gevaar kunnen opleveren. In 1966 stortte een vliegtuigje op een woning aan de Callantsogervaart neer. De t.v.-antenne, de schoorsteen, het dak en een auto werden beschadigd.

Toen in 1970 bekend werd dat er een groep van 300 Duitse militairen in het Botgat gingen oefenen, sprak men daar schande van. Juist in die periode werden op Texel oorlogsslachtoffers herdacht. De Duitsers kwamen toch en een actiegroep bekladde de Duitse legervoertuigen met hakenkruizen en andere Nazi-symbolen. 

Vooral in de zomer was er grote weerstand tegen het geknal van de kanonnen en het geraas van de vliegtuigjes. Strandtenthouder Rens Roos verzamelde in 1979 veel handtekeningen om te pleiten voor rustige zomers zonder oefeningen. De PvdA organiseerde een heuse protestmars op het strand, waarbij gestart werd vanaf het etablissement van Roos. Het mocht allemaal niet baten, defensie ging gewoon door met oefenen, waardoor heel wat toeristen afzagen van een verblijf in Groote Keeten.

In 2005 werd het oefenterrein opgeheven en aan de natuur teruggegeven. Wat rest is de landings ‘rotonde’ met in het midden een vogelkijkhut. Het gebied wordt beheerd door de ‘Helderse Duinen’ en is in het bezit van Landschap Noord-Holland. Soldaten en kanonnen hebben plaatsgemaakt voor vogels, konijnen en ‘grote grazers’…

Kees Zwaan

(Foto 1: Protestmars in 1979 – Collectie Niestadt /Zijper Museum Schagerbrug)

(Foto 2: Bewoners Callantsogervaart bij beschadigd dak in 1966 – Historische Vereniging Callantsoog)