Nationale Ombudsman heeft ongelijk met zijn zorgrapport

De Nationale Ombudsman heeft het uitgezocht: het nieuwe zorgsysteem van 2015 werkt niet goed. Burgers weten echt niet waar ze moeten zijn met hun zorgvraag en laten het dan maar zitten. De Ombudsman ziet dit als een klacht maar dat is het juist niet. Het is een geweldig succes dat burgers afzien om zorg aan te vragen. Dit is de bedoeling van het zorgsysteem dat in 2015 van kracht is geworden.

Verschillende zorgtaken zijn naar de gemeenten overgeheveld omdat men van mening is dat gemeenten dichter bij de burgers staan en dat is ook zo. Zij zien al die mensen voor hun loket verschijnen en vertrouwen ze voor geen cent natuurlijk. Ga eerst maar met je buurman praten of hij niet genegen is je billen te wassen en een beetje ziektelast is helemaal niet erg. Zelfredzaamheid heet dat meneer de Nationale Ombudsman. Daarop is ons hele zorgsysteem gebouwd: geen hulp, tenzij men crepeert. 

De burger staat natuurlijk centraal, zeggen de gemeenten, maar hun hulpvraag lekker niet. We zeggen altijd tegen die mensen of ze wel in hun recht staan om hulp te vragen. Weet u dat wel zeker? Dan beginnen ze te twijfelen en lopen weg. Het aantal mensen in Schagen met een persoonsgebonden budget daalt met het jaar. Voor huishoudelijke hulp: van 85 eind 2016 naar 57 mei dit jaar. Een afname van 33%. Mensen zoeken liever een ‘zwartgeld’ oplossing zonder gedoe.

Die malle Ombudsman moet zich toch kunnen herinneren hoeveel geld gemeenten op de Wmo hebben overgehouden in 2016. Het ging in totaal om 1,2 miljard euro. Dat geld stopten de gemeenten  in een reservepot want de vrees bestond dat het Rijk het overschot het jaar daarop zou salderen. Blijkt niet zo te zijn. Het geld wordt nu aan heel andere dingen besteed. Schagen aan wegenonderhoud. Kijk, zo hoort het.

Het nieuwe systeem was helemaal niet bedoeld om het de burgers makkelijker te maken. Als burgers verward raken bij welk loket ze moeten aankloppen is het eerste doel bereikt. Ze druipen af als ze lezen aan welke regels ze zich moeten houden. En die eigen bijdragen zijn ook niet voor de poes. Het zit zo goed in elkaar dat doorgaans zelfredzame burgers ‘vastlopen in een zorgsysteem dat steeds meer gefragmenteerd is geworden’, constateert de ombudsman. In het opwerpen van drempels is de overheid goed in. De gemeente Schagen heeft het zo ingewikkeld gemaakt dat er vrijwillige adviseurs (Voa’s) zijn aangesteld om mensen door het oerwoud van regels en loketten te loodsen. En de gemeente geeft hier subsidie voor. Maller dan dit kan je het niet hebben.

Afwentelen is nog zo iets. Een bekend voorbeeld zijn ouderen met dementie die nog thuis wonen. Zolang ze thuis wonen, worden hun huishoudelijke hulp, dagbesteding en wijkverpleging door de gemeente betaald. Zodra ze worden overgeheveld naar de Wet langdurige zorg zegt de gemeente dag met het handje. Opeens hebben deze mensen, vaak met dementieklachten, geen huishoudelijke hulp meer en ook de dagbesteding raken ze kwijt. Staan ze op de wachtlijst voor een verpleeghuis dan mogen ze blij zijn dat je een gemeente als Schagen treft die de hulp handhaaft tot de opname, maar de gemeenten hoeven dit niet te doen (de beruchte zorgval).  

Het zorgsysteem is bedacht op verschillende tekentafels en vervolgens  losgelaten in het wild om te zien of het werkt. En of het werkt. De Nationale Ombudsman begrijpt er niets van. In plaats van klagen moet hij juichen over zoveel succes dat de overheid boekt met het nieuwe zorgbeleid. Een geslaagde operatie moet hij het noemen: waarom makkelijk doen als het moeilijker kan?

Eugeen Hoekstra