Mary van Gent trots op vermarkting zorg

Vorige week donderdag besloot de gemeenteraad van Hollands Kroon dat de samenwerking met Incluzio wordt voortgezet. Wethouder sociaal domein Mary van Gent kan zich bijna niet voorstellen dat er mensen zijn die tegen de vermarkting van het sociaal domein zijn: ‘Incluzio is van óns. Incluzio is onze partner die voor ons de contracten afsluit zodat we dat zelf niet hoeven te doen’, betoogde de wethouder. De raad gaf ze een compliment: ‘U mag heel trots zijn op de keuze die u destijds (voor Incluzio) maakte. Daar was lef voor nodig’. Het was een keuze voor een verregaande vermarkting van de lokale zorg. Van Gent heeft dat wel eens een ‘Pietje Bell’ houding genoemd. In een tijd waarin verschillende markten vastlopen (woningmarkt, energiemarkt, gezondheidszorgmarkt) heeft de wethouder een bijna blind vertrouwen in marktwerking in de lokale zorg. 

Dat rampenkapitalisme is de uitvinding van Milton Friedman en al wereldwijd toegepast. In 1975 werd Friedman adviseur van de Chileense dictator Pinochet die door een bloedige staatsgreep aan de macht was gekomen. Friedman gaf Pinochet het advies om snelle hervormingen in te voeren en gebruik te maken van de shocktoestand waarin de bevolking van Chili zich bevond.  Zo moesten de belastingen worden verlaagd, staatsbedrijven worden geprivatiseerd, de vrije markt worden ingevoerd, de overheid kleiner worden gemaakt en de sociale voorzieningen worden afgebouwd. Pinochet besloot deze ‘shockbehandeling’ toe te passen met als gevolg overvolle gevangenissen en martelkamers. Velen vonden de dood tijdens het regime van deze dictator.

Gelukkig is Nederland geen dictatoriale staat. Toch dringt ook hier de doctrine van Milton Friedman in alle geledingen van de maatschappij door. Het is de doctrine van de vrije markt die we bijna zien als iets vanzelfsprekends, iets natuurlijks. Het blijkt dat er alom een snelle ombouw binnen het publieke domein plaatsvindt waarbij publieke voorzieningen worden overgedragen aan op winst beluste particuliere ondernemingen. Dat gebeurt helaas ook in de Noordkop.

Bedrijven vinden in neoliberale politici, zoals de trotse wethouder Van Gent, gewillige medestanders. ‘Haar’ Incluzio, een privaat bedrijf dat nu een groot deel van het sociale domein beheerst, ziet nieuwe kansen. Incluzio deelde enige tijd geleden mee dat nog meer ingezet zal worden op innovatieve vormen van preventie, ‘nuldelijnszorg’ genoemd. Incluzio wil namelijk door nauwe samenwerking met andere welzijnsorganisaties het vroegere ‘nabuurschap’ eigenlijk weer nieuw leven inblazen.

Hoe kan een op winst gerichte onderneming nabuurschap uitoefenen of stimuleren? Dat is een contradictie. Nabuurschap is iets dat op spontane wijze door de bewoners zelf wordt georganiseerd. Op wijkniveau wil Incluzio de sociale problematiek op actieve wijze positief beïnvloeden: Interveniëren voordat er hulpvragen en hoge kosten aan zijn verbonden.

Zo ook de stichting Buurtgezinnen. De oprichtster zegt: ‘Met Buurtgezinnen wil ik het prachtige gedachtegoed over de ‘pedagogische civil society’ handen en voeten geven. Buurtgezinnen zoekt voor overbelaste gezinnen in de buurt een steungezin, dat ouders ontlast en steunt bij het opvoeden van hun kinderen. Zodat problemen niet erger worden en de inzet van jeugdhulp of zelfs uithuisplaatsing wordt voorkomen. Kinderen hebben recht op opgroeien bij hun eigen ouders.’ Datzelfde argument hoorde ik uitspreken door wethouder Van Gent: ‘Geen enkel kind in Hollands Kroon is uit huis geplaatst’. En dat dankzij het nabuurschap van Incluzio?

Het begrip ‘civil society’ is van toepassing op het deel van de samenleving tussen staat, markt en privésfeer. De civil society omvat in deze betekenis alle instellingen en verenigingen die geen deel uitmaken van de staat, de markt en het privéleven van burgers. Incluzio en Buurtgezinnen zijn ondernemingen en kunnen dus per definitie nooit deel uitmaken van de civil society…

Kees Zwaan