Kermis hoort bij de kerk

Het is bijna wel zeker dat het woord kermis komt van kerkmis. Niet van kerstmis zoals sommigen denken. Maar goed, kermis heeft christelijke wortels, katholiek om precies te zijn, zoals Carnaval met een Carnavalmis begint in de meeste plaatsen in het zuiden van het land, zou kermis ook moeten beginnen met een mis.

De historie vertelt dat de kerk prachtig versierd werd en er waren optochten en processies met zang en muziek. De kerk liet zich van zijn vrolijke kant zien. Ik lees dat de kermis een feest is dat al héél erg lang bestaat. In de vroege Middeleeuwen werden al boerenkermissen gevierd. Dat was een feest in de openlucht met muziek, eten en drinken, rond de kerk van een dorp of stad.

Kermis en de kerk konden in een adem worden uitgesproken. Twee handen op een buik. Van oorsprong is een kermis een jaarmarkt ter gelegenheid van de wijdingsdag of een andere feestdag van de parochiekerk van een plaats. Het woord kermis is dan ook een verbastering van kerkmis of kerke-misse.

Op die dag stroomde het volk samen om de patroonheilige te vereren en om zich te vermaken. Hoe anders is het nu. Kijk naar de kermis in Schagen. Het lijkt wel of de kermis hier de kerk maar een obstakel vindt dat er liever niet moet zijn. De ingang van de kerk is nauwelijks te bereiken. Klachten worden terzijde geschoven. Hoe het anders kan?

De Grote Kerk op de Markt is dan wel protestants geworden, missen worden er niet gehouden, maar kerkdiensten wel, zie het wat breder en dan komt de vraag vanzelf op om de kermis te beginnen in de kerk zelf. Dat is andere koek dan we nu elk jaar zien: een wethouder in een draaimolen die op deze manier de kermis opent.

De opening begint in de kerk met een kermisdienst of wat u wil kerkmis. Zie het oecumenisch. Zo grijp je terug naar de geschiedenis. Dat doen we graag op de tien donderdagen in de zomer. Het kan geen kwaad de kermis ook te plaatsen in de tijd van vroeger toen de kermis begon in de kerk. Nostalgische kermissen bestaan en zouden het geheel een bijzonder accent geven.

Henk Rothuizen, spreker, schrijver, gepensioneerd gemeentestichter, ziet de vermenging van de kermis en kerk groter worden wanneer de kerk de kermis als haar terrein gaat zien. “Op de kermis ontmoeten mensen elkaar, en gebeurt er meer dan entertainment. Mensen leren elkaar kennen, wanneer ze het gesprek aangaan over de vele mislukte pogingen in de schiettent. En wanneer de kerk in die wereld stapt en naast de naaste gaat staan, gebeurt er iets mystieks.”

De kermis moet de kerk weer zien als bondgenoot en partner zoals dit vroeger was en haar alle egards geven. Waar begint de kermis?  In de kerk natuurlijk, heerlijk laagdrempelig, sinds de kerk niet meer schrikt van The Passion, de kerk als volkskerk, zo kan de kerk een mooie plek zijn om samen de opening van de kermis te beleven. Laten we het in Westfries doen. Wat is hier mis aan?

Eugeen Hoekstra