Column: Waar zijn onze Statenleden mee bezig?

Over twee weken worden de nieuwe Noord-Hollandse Statenleden gekozen.

Op de kandidatenlijst staan erg veel partijen vermeld: van Forum voor Democratie tot Jezus Leeft. In totaal doen er zelfs 23 partijen mee aan de verkiezingen. Eugeen Hoekstra adviseerde niet op anti-referenda partijen te stemmen, zoals de VVD, PvdA, D’66 en GroenLinks. Dat ben ik helemaal met hem eens. Een partij die vóór referenda is, is de SP.

Op de lijst prijken bijzonder veel namen. Ook die van de 27-jarige Texelaar Maarten Dijksen die voor de SP op de derde plaats staat. Hij zal dus zeker gekozen worden en zal regelmatig vanuit Texel naar Haarlem moeten reizen. Dat lijkt me een hele onderneming. Maar dat zal hij er ongetwijfeld voor over hebben. In een interview zegt hij dat hij achter de fundamentele kritiek op het huidige neoliberale stelsel staat. Bij GroenLinks kon hij zijn ‘ei’ daarover niet kwijt. Die partij is dan ook helaas niet ontkomen aan neoliberale invloeden, voornamelijk uit de hoek van de PvdA, waarmee reeds innig wordt samengewerkt.

Dijksen sluit zich van harte aan bij het hoofdthema van de SP: de nationalisering van de energiemaatschappijen, waarbij hij stelt de ‘zeggenschap over de energie’ terug te willen pakken. Tevens zou hij het een goede zaak vinden dat er op alle Noord-Hollandse daken zonnepanelen worden gelegd. Ook vindt hij dat de zorg uit de markt moet worden genomen. Dijksen is van plan op Texel een afdeling van de SP te formeren waardoor hij in 2026 mee kan doen aan de gemeenteraadsverkiezingen. Dijksen wordt Statenlid. Maar waar gaat hij zich eigenlijk mee bezig houden? Hier volgt een omschrijving van de werkzaamheden van de Provinciale Staten.

In 2018 werd een cursus ‘Politiek Actief’ door de Provincie Noord-Holland aangeboden. Om meer bekendheid te geven aan wat statenleden zoal doen werd een cursus georganiseerd voor politiek geïnteresseerden. Een twintigtal Noord-Hollanders, waaronder ikzelf, gaf zich voor de vijf avonden durende cursus op. Wij werden tijdens de eerste sessie verwelkomd door de toenmalige Commissaris van de Koning, Johan Remkes, wiens ambt nu is overgenomen door Arthur van Dijk.

De cursus werd gegeven te Haarlem in Paviljoen Welgelegen, een neo-classicistisch gebouw dat eind achttiende eeuw werd gebouwd als ‘landhuis’ voor een rijke bankier. In 1808 vestigde de eerste Hollandse koning (Lodewijk Napoleon) zich in het landhuis, dat hij onmiddellijk omdoopte tot ‘Paviljoen Welgelegen’. Het ligt dan ook op een prachtige plek in de Haarlemmerhout. Het paviljoen had en heeft nog steeds een museale functie. Er zijn naast het bijzondere interieur ook tal van kunstwerken te bewonderen. In 1930 kwam het ‘paviljoen’ in bezit van de provincie en zo werd de functie ‘Provinciehuis’ aan het gebouw toegevoegd.

In het gebouw zetelt het Provinciebestuur. Eens in de vier jaar kiezen de Noord-Hollanders 55 statenleden die allen lid zijn van een politieke partij. Er zijn elf partijen vertegenwoordigd in de Staten. Tijdens de cursus werd uitgebreid ingegaan op het Nederlandse politieke stelsel. De cursisten spraken daarnaast met verschillende statenleden en kregen een goed beeld van de aard van hun werkzaamheden. Een voormalig Helders gemeenteraadslid vond dat ze in de marinestad meer bezig was met ‘stoeptegels’ en dat het werk in Haarlem meer diepgang had. Een ander statenlid had vooral geleerd hoe ze in het openbaar een publiek moest toespreken en had in haar Haarlemse jaren geleerd zich assertief op te stellen.

Nederland telt twaalf provincies die een bestuurslaag vormen tussen het Rijk en de gemeenten. Elke provinciale ‘hoofdstad’ heeft een provinciehuis. De statenleden, het dagelijks bestuur van de provincie (Gedeputeerde Staten) en de Commissaris van de Koning hebben hun werkplek in het provinciehuis. De Provinciale Staten ontwikkelen beleid op verschillende terreinen, zoals ruimtelijke ontwikkeling, milieu, energie en klimaat. Ook houden zij zich bezig met beleid rond natuurbeheer, regionale bereikbaarheid en openbaar vervoer. Een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven heeft de volle aandacht van de Provinciale Staten. Maar ook gaat er veel aandacht uit naar cultureel erfgoed.

Bovendien kiezen de Statenleden de leden van de Eerste Kamer uit hun midden. Hierdoor zou het politieke krachtenveld er na deze verkiezingen heel anders uit kunnen gaan zien. En de  speelruimte van het neoliberale kabinet Rutte aanzienlijk kunnen verkleinen. Dijksen gaat alles in de praktijk leren en hopelijk luistert hij niet te veel naar de vele lobbyisten die in het Provinciehuis rondhangen en volgt hij zijn eigen (socialistische) principes.

Kees Zwaan