Column: Schagen betaalt, weet niet waarvoor

Je betaalt de rekening voor iets waarvan je niet weet of iets is geleverd. Of de service wel is uitgevoerd?  Bij de gemeente Schagen gebeurt dit vaak. De accountant die de boekhouding controleert komt dit soms tegen. Zo dikwijls dat de accountant een afkeurende verklaring afgeeft bij de jaarrekening 2020. Dan sta je er als gemeente niet goed voor. Is er dan zoveel mis met de financiën van Schagen? En als dit zo is, komt de gemeenteraad dan niet in actie?

Wat is er aan de hand? De accountant stelt vast dat de volledigheid ontbreekt ten aanzien van ingekochte en geleverde zorg in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning. Dat is een omissie die in de ogen van de accountant niet door de beugel kan. Die volledigheid ontbreekt ook als gaat om huren, pachten en omgevingsvergunningen. Je vraagt je af hoe dit mogelijk is. Zijn er soms facturen verdwenen? Of zijn er bedragen die niet te traceren zijn? Uitgegeven maar niemand weet waarom en waarvoor.

Erger is natuurlijk als de accountant zegt dat ze de rechtmatigheid van uitgaven niet kan vaststellen. De belangrijkste oorzaak: de aanbestedingen hebben niet in overeenstemming met Europese wetgeving plaatsgevonden. Dit wijst op gebrek aan kennis en kunde binnen de gemeentelijke organisatie.

De onrechtmatige aanbestedingen bij elkaar opgeteld gaat het om een totaalbedrag van € 4,5 miljoen. Een flink deel van dit bedrag is niet te vinden op de balans en niet terug te vinden of te volgen. Ook niet achteraf. De accountant zegt dat een bedrag van € 900.000,- aan inkopen niet kon worden vastgesteld.

Daarnaast zijn in een tweetal gevallen facturen betaald waarvan is vastgesteld dat de onderliggende prestatie in het geheel niet is geleverd. Dit heeft geresulteerd in een totale geëxtrapoleerde fout van € 310.000,-. U leest het goed: betaald maar niet weten waarvoor dit was.

Zorgverleners moeten hun geleverde werkzaamheden vastleggen. Maar de gemeente levert zelf geen zorg. Dat doen zorginstellingen in  opdracht van de gemeente. Maar deze ‘verantwoording’ loopt niet goed. Ik laat de accountant aan het woord: “Wij hebben geconstateerd dat niet alle zorgverleners een goedkeurende controle-verklaring hebben kunnen overleggen. Deze onzekerheid werkt volledig door in de jaarrekening van uw gemeente. Tevens vindt geen controle plaats op de prestatielevering bij leveranciers die individueel minder dan € 75.000 aan zorg hebben geleverd, noch bij de zorg die via persoonsgebonden budgetten is toegekend. Vanwege deze oorzaken hebben wij een bedrag van € 2,8 miljoen als onzeker meegenomen in onze oordeelsvorming ten aanzien van de getrouwheid van de jaarrekening.”

De accountant zegt dat bij de gemeente de interne beheersing binnen het zorgdomein niet toereikend is. In de eerste plaats ontbreekt het aan een gestructureerde interne (kwaliteits)controle en in de tweede plaats heeft de gemeente onvoldoende grip op de zorgkosten, in het bijzonder op de voorspellende waarde van het verloop van deze kosten.

Het is nooit goed nieuws als de accountant geen goedkeurende verklaring afgeeft. Je kunt er alles van vinden en het gemeentebestuur kan aangeven dat het allemaal goedkomt, blijft staan het feit dat het gaat om gemeenschapsgeld. Geld dat burgers en ondernemers afstaan aan de overheid. Dat geld moet goed worden beheerd. Dat gebeurt dus niet goed bij de gemeente Schagen. Het is hard nodig dat de Rekenkamercommissie van Schagen een grondig onderzoek doet naar de boekhouding van de gemeente Schagen en met concrete aanbevelingen komt.

De overheid in Nederland maakt er een potje van hoe ze omgaat met ons geld. Kijk naar wat de accountant van het Rijk schrijft over het financieel beheer van de ministeries. ‘Regelmatig zijn fouten gemaakt bij aanbestedingen of ontbreekt de onderbouwing die aantoont dat het ministerie de goederen of diensten waarvoor is betaald daadwerkelijk heeft ontvangen’, schrijft de Rekenkamer. Dit klinkt heel vertrouwd, toch?

Eugeen Hoekstra