Column: Plegen de lokale partijen kiezersbedrog?

Hebben de raadsverkiezingen wel zin? De lokale partijen beloven van alles, maar het beleid wordt bepaald in Den Haag. Gemeenten zijn in de praktijk toch vooral een soort ‘uitvoeringsloket’ van de rijksoverheid.  Ik hoef maar te wijzen naar de jeugdzorg en de Participatiewet die door het Rijk in de strot van de gemeenten zijn geduwd met desastreuze gevolgen van dien. 

Ook over woningbouw hebben gemeenten niet veel in te brengen. Ze bouwen de huizen namelijk niet zelf. Ze kunnen alleen sturen op bouwlocaties, op de grondprijs, op voorkeursbeleid voor bepaalde doelgroepen en op de vergunningverlening.

De financiën van gemeenten zijn onder druk komen te staan door de uitgaven in het sociaal domein. Over een jaar komt er een herschikking in de geldstroom naar de gemeenten. De gemeente Schagen en Den Helder zitten aan verkeerde kant van deze herschikking en krijgen vanaf 2023 minder geld. Hun protesten hiertegen hebben tot nu toe niets uitgehaald. Alles wijst erop dat er flink bezuinigd moet worden en waarschijnlijk op taken die kiezers belangrijk vinden zoals de zorg en leefbaarheid. Politieke partijen vertellen nu kiezers dat ze per se niet zullen bezuinigen op bijvoorbeeld de jeugdzorg. Dit is kiezersbedrog want de nieuwe regering heeft een bezuiniging in petto van in totaal 1,5 miljard euro.

Er is een nieuwe wet opkomst die dezelfde karakteristieken vertoont als de wet op de jeugdzorg en de participatiewet. Die wet heet de Omgevingswet. Deze zal leiden tot hoge kosten voor de gemeenten en is ook achterhaald omdat de tendens is de decentralisatie vaarwel te zeggen. Zo is er weer een ministerie Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting gekomen. Nederland is een klein kikkerlandje en dan is het absurd dat ruimtelijk beleid wordt versnipperd over de ruim 300 gemeenten die ons land telt. Logisch dat er gevraag wordt om centrale sturing uit Den Haag.

De discussie over de Energietransitie (de RES’ en) laat zien dat inwoners zich niet gekend voelen en het dan ook laten afweten als ze worden uitgenodigd mee te praten en te denken Dit lijkt een algemene klacht te zijn die te maken zou hebben met wantrouwen dat burgers in de overheid hebben. Wat ook meespeelt is de regionalisering van overheidsbeleid waardoor besluiten worden genomen door overheidslagen die buiten het gezichtsveld van burgers liggen. De democratie is allang niet robuust.

De overheid is tegenwoordig een ‘systeemwereld’ geworden met protocollen en een dichtheid aan regels. Er zit een gat tussen de bestuurlijke werkelijkheid en de beleefde werkelijkheid van de kiezer. Politieke partijen hebben niet in de gaten dat zij zelf deel uitmaken van deze ‘systeemwereld’ waarin professionals regeren en de menselijke maat vaak ontbreekt en waarin de burger een vinkje is geworden in het participatieproces.

Alle partijen hebben een toe doe-lijstje met wensen als een fietspad met een lengte tot aan Alkmaar, beweegtoestellen in de openbare ruimte en een autovrije, nee een autoluwe Markt of er iets tussenin. Hoe dan ook, sinds er een oorlog woedt op het Europese vaste land, kunnen alle verkiezingsprogramma’s de prullenmand in.

Eugeen Hoekstra