Column: In provincie GroenLinks waarschijnlijk de grootste

De Statenverkiezingen zijn ook in Noord-Holland verrassend verlopen. De voorlopige uitslagen wijzen op een flink verlies voor de altijd dominerende VVD in de Staten. De liberalen zakken van de eerste naar de derde plaats. De grootste partij is waarschijnlijk GroenLinks geworden. Deze komt met negen zetels in de Staten. Dat is een stijging met 5 zetels.

De partij heeft het vooral goed gedaan in Amsterdam en Haarlem. Zo goed zelfs dat het de grootste fractie wordt in de Staten. GroenLinks moet naast zich een heel grote nieuwkomer dulden. Dat is de Forum van Democratie. Zij komt van niks  met negen zetels in de Staten.  

De VVD stelde teleur. De liberalen zijn op de derde plek terecht gekomen. Ze verloren veel stemmen: van 14,5 naar 11,9 procent.

Opvallend is hoe het vergaan is met de PvdA. Ze verloor ook deze keer weer en moet een zetel prijsgeven. D66 raakte ook veel stemmen kwijt in Noord-Holland. Van 18,2 procent naar 12 procent.

Wie ook flink heeft verloren is de SP. Die levert drie zetels in. Ook de PVV ziet haar aanhang kleiner worden en komt met drie zetels in de Staten terug.

De grootste nieuwkomer van deze verkiezingen is de Forum voor Democratie. 11,3 procent van de stemmen haalde de partij binnen. Verder in de top 10: Partij voor de Dieren 7,5 procent, SP 4,9 procent, PVV 4,8 procent, CDA 4,7 procent en ChristenUnie 3 procent.

GroenLinks en Forum van Democratie komen beide met 9 zetels in de Staten. Het is echter close to call zodat het om gaat spannen tot het moment dat alle stemmen zijn geteld. 

Volgens de voorlopige uitslagen, komt de verdeling voor de komende vier jaar er geheel anders uit te zien. De voorlopige stand is: GroenLinks 9 zetels (4); Forum voor Democratie 9 zetels (0); VVD 8 zetels (11); PvdA 6 zetels (7); D66 6 zetels (10); CDA 4 zetels (5); PVV 3 zetels (6); Partij voor de Dieren 3 zetels (3); SP 3 zetels (6);  ChristenUnie 2 zetels (1); 50Plus 1 zetel (1); Denk 1 zetel (0); Ouderenpartij 0 (1). Tussenhaakjes is de huidige zetelverdeling in de Staten.

Hoewel in verschillende gemeenten nog geteld moet worden is het waarschijnlijk dat in deze nieuwe zetelverdeling weinig zal veranderen.

Valt er nog met goed fatsoen een coalitie te vormen?  De Staten tellen 55 zetels. Een meerderheid begint bij minimaal 28 zetels. GroenLinks kan als grootste partij beginnen met formeren. De kans dat ze in zee gaat met Forum van Democratie acht ik niet groot. GroenLinks is de partij van het Klimaatakkoord. Dat de Forum van Democratie absoluut niet. GroenLinks zal proberen met partijen als PvdA, ChristenUnie, D66 en VVD een coalitie aan te gaan: totaal 31zetels. Dit zou betekenen dat het CDA buiten spel komt te staan. Het verschil in aantal zetels tussen VVD en CDA is zo groot dat de VVD met acht zetels betere papieren heeft.

GroenLinks zal een flinke stempel drukken op behoud van groen. De partij is niet voor bouwen van woningen in het buitengebied. Het CDA heeft hiervan een speerpunt gemaakt in haar verkiezingsprogramma: er is woningnood en uitbreiden is goedkoper en sneller dan inbreiden. De kiezers blijken hiervan niet onder de indruk te zijn want het CDA heeft stemmen verloren en komt met een zetel minder in de Staten: van 5 naar vier.  

Forum van Democratie heeft wel de harten geraakt van de kiezers. Met negen zetels vormt ze een machtige partij in de Staten. Stelt dat zij als de grootste uit de bus komt? Maar wie wil met deze partij in zee?  Dat moeten partijen zijn aan de rechter flank: VVD, PVV en CDA wellicht. Samen hebben ze geen meerderheid. Kortom, ons wachten spannende tijden in de Staten. 

Eugeen Hoekstra

Update 21 maart, 15.33 uur De uitslagen van Hollands Kroon en Schagen zijn ook binnen. De uitslagen in Amsterdam en Bloemendaal zijn nog altijd niet compleet. Amsterdam maakt morgen 22 september na 10.00 uur de volledige uitslag bekend.

GroenLinks: 15,0 % 

Forum voor Democratie: 15,5% 

VVD niet acht maar negen zetels.