Column: Iedereen een betaalbaar dak boven het hoofd?

Het lukt heel veel mensen niet om een passende, maar vooral betaalbare woning te vinden. Veel jongeren moeten daarom noodgedwongen bij hun ouders blijven wonen. Oudere alleenstaanden blijven in hun grote eengezinswoning wonen omdat er geen alternatieven zijn. En om een hypotheek te kunnen krijgen moet je een vrij hoog bedrag hebben gespaard. Velen verdienen te weinig om periodiek geld opzij te leggen.  

Schagenees Henk de Boer van de SP voert actie tegen de misstanden in de volkshuisvesting. Hij zegt daarover ‘Een tekort aan betaalbare woningen, hoge huren, wachtlijsten, achterstallig onderhoud en huisjesmelkers die flink geld verdienen. De wooncrisis raakt ons allemaal. Ook mensen in de gemeente Schagen.’

Waar mensen leven zijn woningen nodig. Een dak boven je hoofd is nu eenmaal onontbeerlijk voor een mens. Helaas is de woningnood anno 2021 nog steeds schrijnend. Er zijn steeds meer mensen die geen (passende) woonruimte kunnen vinden. Als er woningen met een betaalbare huur worden aangeboden zijn er heel veel belangstellenden. Sommige woningen zijn zo begerenswaardig dat er honderden op reageren. 

En ook in vroeger jaren was dat niet anders. Na de Tweede Wereldoorlog was er bijvoorbeeld ook een groot tekort aan woningen. Pasgetrouwde stellen konden niet zomaar een eigen onderdak vinden en bleven noodgedwongen bij hun ouders wonen. In grote steden werden eigenaren met grote woningen gedwongen dakloze mensen een deel van hun huis te verhuren. Dat waren lapmiddelen die het probleem niet oplosten. Betaalbare woningen waren moeilijk te krijgen. 

De overheid probeerde op allerlei manieren de voorraad sociale huurwoningen te vergroten. Ook het woningbezit werd flink gesubsidieerd. Door middel van jaarlijkse premies en het aftrekbaar maken van betaalde rentes werd een eigen woning voor menigeen bereikbaar. 

In plaats van premies en subsidies is er nu de ‘Blokboete’; de verhuurdersheffing  dwingt woningbouwverenigingen soms om een deel van hun woningbezit te verkopen of de huren te verhogen. Verkoop van woningen betekent dat die niet meer verhuurd kunnen worden. Zo worden woningen onttrokken aan de (sociale) huurmarkt, terwijl er veel vraag naar is.

Iedere huurder draagt indirect ongeveer één maandhuur aan Blokboete  bij aan de schatkist. Door de schaarste aan woningen stijgen de koopprijzen en schieten de huren omhoog. Het is een echte markt geworden van vraag en aanbod, waar de mensen met de laagste inkomens de dupe van zijn. 

De lage rente op spaargeld maakt dat investeren in stenen erg aantrekkelijk is voor kapitaalkrachtigen. Er zijn bedrijven die in grote steden honderden huizen hebben opgekocht en anderen zo van de huizenmarkt ‘verdringen’. De jonge pandjesprins van Oranje komt regelmatig in het nieuws als eigenaar van honderden huizen in Amsterdam.

In plattelandsgebieden zoals de Kop van Noord-Holland is grote druk ontstaan op de grotere kernen. Met name Schagen is aantrekkelijk voor forensen uit de Randstad. Het voorzieningenniveau is dan ook uitstekend en er is in Schagen (nog) geen grote leegstand van winkelpanden zoals in Den Helder het geval is. 

Ook Anna Paulowna (goede treinverbinding met de Randstad) is populair bij forensen. Het gangbare type huis is de eengezinswoning. Dat soort woning is bedoeld voor een doorsnee-gezin en heeft meestal 3 slaapkamers. Er is op dit moment echter een duidelijke behoefte aan kleinere wooneenheden. Het is de verantwoordelijkheid van de overheid om beleid te maken dat erop gericht is iedereen passende, betaalbare huisvesting te bieden. En dat kan niet geheel aan de markt worden overgelaten. Grotere huizen zouden misschien gesplitst kunnen worden. Leegstaande winkel- en kantoorruimtes zouden omgebouwd kunnen worden in woonruimte. Tenslotte heeft iedereen behoefte aan én recht op passende woonruimte. Het is een probleem waaraan met vereende krachten moet worden gewerkt. Henk de Boer: ‘Het is belangrijk dat de échte oorzaken van de problemen worden aangepakt. Want er zit niet alleen schimmel in de huizen, maar er zit schimmel in het systeem. Onze volkshuisvesting is een woning ’markt’ geworden om geld mee te verdienen, en dat moet stoppen.’ En daar ben ik helemaal mee eens…

Kees Zwaan