Column: Huiseigenaren zijn het haasje

Volgens de Waterwet is de eigenaar van een perceel verantwoordelijk voor de grondwaterstand onder de woning en bijbehorende tuin. De gemeente is verantwoordelijk voor de grondwaterstand in de openbare ruimte, zoals de straat.  Onlangs publiceerde de plaatselijke krant cijfers over wateroverlastincidenten. Zo ontving de gemeente Hollands Kroon in anderhalve maand vijftien meldingen van wateroverlast. In Schagen waren het er met 209 veel meer dan de 97 meldingen die in Den Helder in een maand tijd. Eén van de oplossingen is dat gemeenten overgaan op de aanleg van een gescheiden rioolsysteem. Voorbeelden hiervan zijn te vinden in Den Helder.

Klimaatopwarming veroorzaakt veel meer regen waardoor het grondwater omhoog komt en schade toebrengt aan de fundering van de woning. Als huiseigenaar ben je het haasje. Dit geldt niet alleen voor de fundering, maar ook voor de waarde van het huis. Die gaat flink omlaag en je kunt dit niet verhalen op wie dan ook.

Huiseigenaren kunnen zich niet verzekeren tegen klimaatrisico’s als funderingsschade, overstromingen of natuurbranden, waardoor zij de gevolgen zelf moeten betalen. Die kosten liggen volgens de Autoriteit Financiële Markten (AFM) gemiddeld rond € 54.000,-. De AFM vindt daarom dat klimaatrisico’s meegenomen moeten worden in de waardebepaling en dus in de prijzen van woningen.

Toch is het niet zo dat de gemeente op haar lauweren kan rusten. Ze heeft wel degelijk een zorgplicht ten aanzien van het grondwater. Wanneer zich structurele problemen voordoen, moet de gemeente zich inspannen om knelpunten op te lossen. Maar de praktijk leert dat het niet van harte gaat.

Het meest vervelende aan ondergelopen straten, kelders en kruipruimtes is dat het vocht na verloop van tijd omhoog trekt. Constructies worden daardoor zwaarder, verzakken of begeven het in uiterste situaties. Door schimmels kunnen woningen onbewoonbaar verklaard worden. Woningmarktdatabedrijf Calcasa becijferde een tijdje geleden dat bij herhaling van dergelijke problemen door klimaatverandering 50.000 woningen de helft minder waard kunnen worden. De schade die daarbij boven de markt hangt bedraagt 325 miljard euro, tien procent van de totale waarde van alle Nederlandse woningen.

In een reactie aan de krant gaven de Noordkopgemeenten te kennen dat ze bekend zijn met de voordelen van een gescheiden rioolsysteem en dat deze standaard wordt aangelegd bij nieuwbouw. Bij oudbouw ligt de nadruk op korte termijn op onderhoud, maar op langere termijn moeten ook daar de oude gemengde systemen vervangen worden. De gemeenten zijn daar doorlopend mee bezig. Ook wijzen ze erop dat gemeenteperken en straten ’robuust’ worden ingericht met natuurlijke buffers tegen wateroverlast.

Maar ook van bewoners vragen we een bijdrage, citeert de krant. Ondanks de maatschappelijke druk komen die oplossingen er niet altijd snel, omdat er discussie ontstaat over wie verantwoordelijk is voor het droog maken en houden van (stedelijk) gebied en de bijbehorende kosten: eigenaar of gemeente.

Onlangs is het eindadvies van de landelijke studiegroep Grondwater verschenen. De waterschappen zeggen zich te herkennen in de hoofdlijnen van het advies van de Studiegroep Grondwater. Ze sluiten aan bij de ambities van de waterschappen voor de aanpak van de grondwaterproblematiek. Het advies over grondwater vraagt ook om aanpassingen in land- en watergebruik en ruimtelijke functies.

Dirk-Siert Schoonman, bestuurslid Unie van Waterschappen zei in mei dit jaar tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer: “Op dit moment ligt de verantwoordelijkheid voor funderingsschade bij de huiseigenaar. De praktijk laat zien dat er echt te weinig handelingsperspectief is voor die huiseigenaar om hier zelf iets aan te doen. Daarom hebben de gezamenlijke overheden een verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat mensen niet met de vingers tussen de deur komen.” Nu nog de daden.

Eugeen Hoekstra