Column: Half miljoen euro voor niks betaald

De gemeente Schagen wil anno 2024 de in 2019 teruggenomen taken van de Omgevingsdienst Noord-Holland Noord weer terugleggen bij deze organisatie. Een flop van jewelste. De gemeente dacht toen de taken beter zelf te kunnen doen en dat zou ook nog eens een kostenbesparing opleveren. Uiteindelijk leverde dit haar een rechtszaak op en een schadeloosstelling van een kleine half miljoen euro. Een paar jaar later concludeert de gemeente ‘dit hebben we niet goedgedaan.’

De taken die de gemeente toen naar zich toetrok betreft het toetsen van vergunningaanvragen, het houden van toezicht en het handhaven van regels op het gebied van leefbaarheid. Dit betekent dat de Omgevingsdienst voor Schagen voortaan alleen de wettelijke taken uitvoert. De gemeente kreeg daarvoor wel de rekening gepresenteerd: ruim € 500.000,- te betalen aan de Omgevingsdienst.

De Omgevingsdienst was verbolgen over het besluit van Schagen om die taken terug te nemen en claimde een bedrag van 1,1 miljoen euro. De dienst had alles nog goed doorgerekend en kwam tot de conclusie dat de schade veel groter is. Doordat Schagen taken terugneemt zit de Omgevingsdienst met boventallig personeel, tenzij Schagen dat personeel overneemt volgens het “Mens volgt werk” principe. Doet ze dit niet, dan is zij die 1,1 miljoen euro verschuldigd aan de Omgevingsdienst.

Gaan we niet mee akkoord zei de gemeente en trok de berekeningen en de onderbouwing van dat bedrag in twijfel. Toen besloot de Omgevingsdienst de gemeente in gebreke te stellen omdat ze weigerde personeel over te nemen dat door de actie van Schagen zonder werk kwam te zitten. Aan de gemeente de keus: of Schagen neemt personeel over en dan is er geen schade of er wordt een bedrag betaald omdat personeel boventallig wordt. Zegt u het maar Schagen.

Schagen vond dat de Omgevingsdienst zich beriep op een regel die tussen beide partijen niet is afgesproken. Dus er bestaat geen plicht om personeel over te nemen, meent het college. Van wanprestatie kan dan ook geen sprake zijn. De Omgevingsdienst spreekt over vijf personeelsleden die met lege handen komen te staan.

Onzin, zegt Schagen. Het is niet zo dat deze vijf continue aan het werk zijn voor Schagen. Ze doen ook andere werkzaamheden. De rechter moest er aan te pas komen om het conflict te beslechten. Pas in 2020 komt de schadeloosstelling rond: Schagen betaalt de Omgevingsdienst € 470.000,-. Eind goed, al goed.

Nee, want de overname van die taken blijkt een misser te zijn. De gemeente ontdekt dat de uitvoering van die taken veel meer werk inhoudt dan van tevoren was ingeschat. Er is te weinig personeel, de deskundigheid is zo lastig op peil te houden en er moeten daarom opdrachten worden verstrekt aan een extern bureau. Op 23 mei vorig jaar werden over deze kwestie in de gemeenteraad vragen gesteld.

Met de komst van de Omgevingswet is het een goed moment om de keuze uit 2019 te evalueren, schrijft het college. Is het nog verstandig om de milieu plustaken als gemeente zelf uit te voeren? Nee, dus. Want wat blijkt, de urgentie voor een gezonde en veilige leefomgeving voor inwoners en ondernemers is toegenomen.

Het beoordelen van omgevingsvergunningen voor windmolens, bedrijven en gebouwen is veel lastiger dan gedacht. Hiervoor is adequate milieu-expertise noodzakelijk. En dus noemt het college het plus-pakket opeens een cruciale schakel bij het adviseren over en het beoordelen van ontwikkelingen in de leefomgeving. Met de komst van de Omgevingswet wordt dit nog omvangrijker.

Het terugleggen van de genoemde taken gaat de gemeente  – onder aan de streep – jaarlijks € 277.000,- nog eens meer kosten. De Omgevingsdienst staat open voor eventuele terugname van de milieu-plustaken.  Over de schadeloosstelling van bijna een half miljoen euro, daar praat niemand meer.

Eugeen Hoekstra