Column: Geldverkwisting asielopvang

Waarom moeten de gemeenten altijd opdraaien voor noodopvang van asielzoekers?  Het Rijksvastgoedbedrijf bezit een overvloed aan leegstaande gebouwen en percelen, waar weinig mee wordt gedaan en die uiterst geschikt zijn voor het huisvesten van asielzoekers. Concreet: met bijna 900 vierkante kilometer grond – viermaal de oppervlakte van de gemeente Amsterdam – en bijna 12 miljoen vierkante meter aan gebouwen is dit het grootste vastgoedbedrijf van Nederland. Schagen laat twee opvangcentra optuigen waarvan één voor een jaar. Pure geldverkwisting. Lees meer.

In december vorig jaar maakte staatssecretaris Eric van der Burg bekend dat hij gaat onderzoeken of asielzoekers opgevangen kunnen worden op locaties van Defensie. Het verzoek om Defensie in te schakelen, komt van burgemeester Jaap Velema van Westerwolde. Volgens hem moet er heel snel een einde komen aan de mensonterende situatie in Ter Apel. Opvang door Defensie kan daarbij helpen, aldus Velema. Maar er gebeurt niets. Al veel eerder hoorden we stemmen opgaan uit het kabinet om naar gebouwen uit te kijken die van de overheid zijn. Daarna blijft het stil.

Van het aanbod wordt nauwelijks gebruik gemaakt. Hoe kan dit? Duizenden asielzoekers en Oekraïense vluchtelingen zouden er ondergebracht kunnen worden, maar tot op heden zit er nog niemand in, terwijl de nood hoog is.

Het COA laat het AD weten: ,,Deze gebouwen staan natuurlijk in gemeenten. Met een aantal gemeenten zijn we in een vergevorderd overlegstadium over ingebruikname van de betreffende gebouwen. Meer dan dat kunnen we, zonder in gesprek te zijn geweest met gemeenten, nog niet melden.” Het is dus nog niet duidelijk wanneer de eerste asielzoekers naar zulke panden kunnen gaan.

In 2015 bood minister Blok 55 leegstaande gebouwen en complexen van het Rijk aan aan gemeenten voor het beschikbaar stellen van woonruimte aan vluchtelingen met een verblijfsvergunning. De gemeenten kunnen deze gebouwen huren van het Rijksvastgoedbedrijf tegen een kostendekkende huurprijs. Daarbij gelden de bepalingen van de Leegstandwet. Gemeenten kunnen de panden doorverhuren aan het COA of aan corporaties. Kortom, een prima aanbod. Alleen van het aanbod werd amper gebruik gemaakt.

In zijn brief van 3 februari 2023 schreef minister Hugo de Jonge aan de Eerste Kamer dat het Rijksvastgoedbedrijf het aanbod heeft gedaan aan het COA en aan de Veiligheidsregio’s. “Het is aan het COA en de Veiligheidsregio’s (gemeenten) of zij gebruik willen maken van dit aanbod voor het opvangen van vluchtelingen.” De brief vermeldt dat het Rijksvastgoedbedrijf 285.000 m2 (dat is een schijntje) aangeboden heeft aan het COA en de veiligheidsregio’s.

Uiteindelijk is van het aanbod slechts 82.000 m2 gebruik gemaakt. Circa 65.000 m2 aan Rijksvastgoed is beschikbaar gesteld aan de veiligheidsregio’s.  Het overig beschikbare is bestuurlijk aangehouden of afgewezen, voornamelijk vanwege veiligheidsredenen, aldus de brief. Op een kaartje staan 38 locaties waarvan gebruik kan worden gemaakt. De ene locatie of gebouw is geschikter dan de andere. Dit is logisch. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft evenwel ook heel veel grond beschikbaar waarop opvangunits geplaatst zouden kunnen worden. Het gaat om maar liefst 82.615 hectare grond.

Hier komt bij dat de opvang van asielzoekers in Schagen is uitgedraaid op pure geldverkwisting. Op twee locaties wordt een noodopvang opgetuigd waarbij de eerste na een jaar alweer wordt afgebroken. Het opbouwen kost 1,5 miljoen euro en het afbouwen wellicht driekwart miljoen. De gemeente betaalt de kosten niet, maar het COA. Maar het COA draait ook op belastinggeld.

Dit ligt aan het handelen van de burgemeester. Zij wil per se dat op 1 april de tijdelijke opvang in Schagen Oost klaar is om de asielzoekers op te vangen uit de noodopvang in Petten die per deze datum sluit. Ze koos voor Schagen Oost omdat hier grond ligt van de gemeente.

Ook moet zij gedacht hebben dat de provincie overstag zou gaan voor de noodopvang voor meer dan één jaar: nood breekt wetten. Dit bleek een misrekening. De provincie beschouwt Schagen Oost als een bijzonder landschappelijk gebied en dan is bouwen niet toegestaan. En dus moet de burgemeester na een jaar op zoek naar een andere locatie. Maar wat is er mis met Rijksvastgoed? Waarom wordt die niet gebeld?

Eugeen Hoekstra