Column: Boa – maak van de handhavers gewone dienders

Stadswachten heten ze vroeger. In 1994 werd er een uniforme regeling voor buitengewoon opsporingsambtenaren opgenomen in het Wetboek van Strafvordering. Waarom in vredesnaam buitengewoon opsporingsambtenaren? Omdat de politie het niet meer redde. Slechte besluiten moet je terugdraaien. Maak van de handhavers een gewone diender. De boswachter blijft natuurlijk boswachter.

Inmiddels telt Nederland 25.500 van deze ambtenaren en het aantal is nog groeiende omdat de politie nog steeds niet op volle sterkte is. De handhavers willen zich kunnen verdedigen met wapenstok en pepperspray. Maar daarmee worden het pseudo-politieagenten, terwijl ze in dienst zijn van de gemeente. Zo krijgen we de gemeentepolitie weer terug. Burgemeesters worden op deze manier sheriffs naar Amerikaans voorbeeld. Dat wordt natuurlijk een ramp. De tijden zijn niet te vergelijken met vroeger.

De Boa’s krijgen het drukker, komen in aanraking met steeds meer geweldsincidenten, zelfs boswachters voelen zich niet meer veilig en gaan er stemmen op om Boa’s uit te rusten met wapenstok en pepperspray. Hierdoor vervaagt het onderscheid tussen Boa’s en politieagenten steeds meer en voordat je het weet bestaan er straks twee politiekorpsen naast elkaar in Nederland.

We kunnen ons in Schagen en omgeving niet voorstellen dat Boa’s worden belaagd en dus moeten letten op hun veiligheid. De beelden uit IJmuiden zien er verschrikkelijk uit. Het incident ontstond nadat een Boa iemand wilde aanhouden. In corona-tijd gelden aparte regels die gehandhaafd worden. Irritaties nemen toe en hup de vlam slaat in de pan. Dit kan natuurlijk ook hier gebeuren.

Externe handhavers, zoals Boa’s, worden gezien als een oplossing voor de capaciteitstekorten bij de politie. Negatieve keuzes leveren alleen maar narigheid op. Het is dus begrijpelijk dat met het beeld van een zich terugtrekkende politie om verruiming van bevoegdheden wordt gevraagd.

Cruciaal in dit verband is de geweldsmonopolie. Deze berust bij de politie en moet zo blijven. Maar dan zeg ik haal de handhavers van de straat en doop ze (na een flinke opleiding) om in politieagenten. We slaan dan twee vliegen in één klap: meer blauw op straat en betere uitrusting.

Belangrijk argument daarvoor is dat het geweldsmonopolie niet bedoeld is ter verdediging, maar desnoods met geweld de opgedragen taak te verrichten. Boa’s hebben niet tot taak om met toepassing van geweld hun taken te verrichten. Bovendien zijn geweldsmiddelen -ook bij de politie – niet bedoeld ter verdediging. Boa’s moeten kunnen rekenen op de politie als de nood aan de man is. Back-up moet verzekerd zijn.

Vroeger kenden we de politiesurveillanten die vergelijkbaar zijn met de Boa’s. Ook zij waren onbewapend. Tegenwoordig kennen we de vrijwillige politie. Je vraagt je af waarom toentertijd gekozen is voor de Boa. Je zou kunnen zeggen alternatieven genoeg. In Zaanstad, Middelburg en Breda zijn handhavers inmiddels bewapend met bodycams en een gummiknuppel. Het kan wel dus. 

Voorlopig zie ik weinig veranderen. De minister zal zeggen dat de samenwerking tussen politie en Boa’s verbeterd moet worden en dat Boa’s de hulp van de politie moeten inroepen als zij moeten ingrijpen in situaties waar geweldincidenten dreigen te gebeuren zoals in IJmuiden. 

Eugeen Hoekstra