Burgemeester trekt zich lot van Joden aan

SLOOTDORP – In de voortuin van het Joodse Werkdorp staat een monument dat herinnert aan het wegvoeren van 200 Joodse vluchtelingen op 20 maart 1941. Binnenkort zullen 200 steentjes worden bijgeplaatst waarop niet alleen de namen van deze mensen staan, maar ook hun geboorte- en overlijdensdatum. Een extra steuntje voor ons geheugen.

J.F.G. Knorr was vanaf 1975 tot 1992 burgemeester van Wieringermeer en was zeer begaan met het lot van de Joden in de Tweede Wereldoorlog. Hij organiseerde daarom twee keer een reünie van Joodse Werkdorpers en zorgde er persoonlijk voor dat er een monument bij het gemeenschapshuis aan de Nieuwesluizerweg werd geplaatst. Veel Duits-Joodse vluchtelingen werden in het Werkdorp voorbereid op emigratie naar andere landen. Knorr verklaarde dat de reünies van Werkdorpers meer indruk op hem hadden gemaakt dan het bezoek van koningin Beatrix, die op 21 augustus 1980 ter gelegenheid van het vijftigjarig jubileum van de drooggevallen Wieringermeer alle dorpen van de polder met een bezoek vereerde.

Gedoogbeleid

Knorr stelde in 1991 dat: “De Joden niet zo gastvrij werden ontvangen in Nederland als we graag willen geloven. Vanaf het begin van de dertiger jaren vluchtten steeds meer Duitse Joden naar Nederland.  Een deel van hen kwam terecht in de gebieden die nu samen Hollands Kroon vormen. De overheid was bang dat al die nieuwkomers een gevaar zouden zijn voor de werkgelegenheid voor de autochtone Nederlanders, de ‘eigen’ arbeidskrachten.” 

Het was in de praktijk een ‘gedoogbeleid’, volgens Knorr. De regering was wat dat betreft dubbelhartig. Menslievendheid ging gepaard met strikte eisen aan het verblijf. De vluchtelingen moesten aantonen dat ze voldoende eigen middelen hadden voor hun levensonderhoud. Of ze moesten over speciale vaardigheden beschikken die de Nederlandse samenleving goed kon gebruiken. Bovendien mocht het niet te veel gaan kosten.

Kees Zwaan

(Foto 1: De onthulling van het monument ter nagedachtenis aan het Joods Werkdorp en haar bewoners (1934-1941), op 9 november 1989 – Regionaal Archief Alkmaar)

(Foto 2: ‘De Last Post’ wordt geblazen bij de onthulling van een monument ter nagedachtenis aan het Joods Werkdorp en haar bewoners (1934-1941), op 9 november 1989 – Regionaal Archief Alkmaar)