Burgemeester Mijnlieff en ‘Huis der Gemeente’ als symbool van eenheid

Het voormalig gemeentehuis van Anna Paulowna is nu onderdeel van het Kroondomein, de werkplek van een groot deel van de ambtenaren. Toen het nieuw gebouwde gemeentehuis in 1938 werd opgeleverd mocht een nieuwe burgemeester het in gebruik nemen. Op 26 oktober werd hij op feestelijke wijze binnengehaald en kreeg een ‘koninklijke’ ontvangst. Veel van zijn ‘onderdanen’ trachtten tijdens een rijtoer een glimp van hun kersverse burgervader op te vangen. Het werd een feestelijke gebeurtenis.

Na een verwelkomend Wilhelmus, uitgevoerd door het plaatselijke muziekkorps, namen Mr. M. Th. Mijnlieff en zijn vrouw plaats in een open koets getrokken door twee paarden. Voor de koets uit reden ruiters te paard. Ook achter de ‘open landauer’ reden ruiters en amazones. Daarachter formeerde zich een lange stoet van auto’s en het muziekkorps. De stoet reed stapvoets naar Breezand en vervolgde zijn weg naar de Spoorbuurt en eindigde tenslotte in Kleine Sluis. Hier en daar langs de route stonden groepjes kinderen met vlaggetjes te zwaaien. Aan menige woning wapperde de driekleur. Anna Paulowna was in feeststemming.

Symbool van eenheid

Voor het nieuw gebouwde gemeentehuis stapte het burgemeesterspaar uit en werden daar toegezongen door een koor van schoolkinderen. Uit volle borst zongen zij: “Onze polder haalt vandaag met grote vreugd zijn burgemeester in. En wij, kin’dren, doen daarbij ook dapper mee. Met hopend blijde zin dat onze burgemeester ras onze burgervader wezen mag”. Tal van notabelen uit omringende gemeenten hadden zich verzameld in het nieuwe gemeentehuis (thans Kroondomein). Ook de ontwerper én de aannemer bevonden zich onder de genodigden. Een buitengewone raadsvergadering ving aan. Enkele notabelen hielden een toespraak. Eerst werd stilgestaan bij de totstandkoming van het nieuwe onderkomen voor de raad, het college én de ambtenaren van Anna Paulowna. Ex-burgemeester Lovink opende het prachtige pand met de woorden: “Moge het tot in lengte van jaren het symbool zijn én blijven van de eenheid, welke altijd de kracht van Anna Paulowna geweest is.” Verschillende sprekers noemden het nieuwe pand ‘Huis der gemeente’.

In 1938 had Anna Paulowna ongeveer 6000 inwoners. Door de toen alom heersende economische crisis die ook deze gemeente niet onberoerd liet, was er weinig geld in de gemeentekas. De gemeente was bijzonder arm. Toch moest er een nieuw gemeentehuis komen. De Nutsspaarbank bleek bereid de gemeente een bedrag van 32.000 gulden tegen gunstige voorwaarden te verstrekken. Dat bleek voldoende te zijn om het gebouw te realiseren.

Na de inwijding van het nieuwe pand werd overgegaan tot de installatie van eerste burger Mijnlieff. Op plechtige wijze hing de wethouder hem de ambtsketen om. Mevrouw Mijnlieff mocht zich burgermoeder noemen. Vervolgens nam de burgemeester het woord. In zijn toespraak wees hij op het naburige Duitsland dat door een staatsgreep een dictatuur onder Hitler was geworden. “Om te voorkomen dat er net zoiets gebeurt als in Duitsland is een democratische gezindheid van cruciaal belang”, betoogde Mijnlieff. Hij was dan ook overtuigd democraat maar wilde wel boven de partijen staan. Om die neutraliteit te waarborgen was hij geen lid van een politieke partij. Hij wilde er voor iedere burger zijn. Mijnlieff vond daarnaast dat het algemeen belang boven het individuele- of groepsbelang ging.

Vertrouwen in elkaar vond hij cruciaal. Tevens meldde hij ‘een vijand te zijn van grote overheidsinmenging’. Wel diende de overheid (in zijn geval de gemeente) volgens hem stimulerend en regelend op te treden. ‘De overheid mag het individu niet belemmeren’ aldus Mijnlieff. Je zou het een vroeg ‘ja, tenzij’ streven kunnen noemen.

Mr. M. Th. Mijnlieff, naar wie een straat in Anna Paulowna genoemd is, werd geboren in 1902 als zoon van een hoge ambtenaar. Na het Gymnasium rondde hij in 1929 een studie Rechten af. Na zijn studie werd hij advocaat in Dordrecht en plaatsvervangend rechter in Alkmaar. Als kind had hij 3 jaar in Schagen gewoond. Daar had hij uitgebreid kennis gemaakt met het platteland. Graag wilde hij weg uit de stad en weer wonen op het platteland. Toen er dan ook een burgemeester in Anna Paulowna werd gevraagd zag hij zijn kans schoon om ‘de toga voor een ambtsketen te verruilen’. Mijnlieff bezat veel onroerend goed (ook agrarisch) in Zuid-Holland.

In 1944 kregen alle Nederlandse burgemeesters de opdracht uit Londen om hun post te verlaten. Dan hoefden zij niet mee te werken aan de onmenselijke maatregelen van de Duitsers. Mijnlieff weigerde  zijn post te verlaten omdat hij vond dat dat beter was. Zo kon hij allerlei opdrachten van de bezetter naast zich neerleggen of slecht uitvoeren. Daardoor werd hij meermaals door de Duitsers op het matje geroepen. Tenslotte moest hij wel onderduiken om vervolging te voorkomen. Dat was kort voor het einde van de oorlog. Meteen na de capitulatie van de Duitsers werd Mijnlieff geschorst, maar na onderzoek bleek dat hij er goed aan had gedaan op zijn post te blijven. Volledig gerehabiliteerd werd hij wederom geïnstalleerd als burgemeester. Mijnlieff bleef tot 1967 op zijn post. Met een korte onderbreking was hij 29 jaar burgemeester geweest…

Kees Zwaan

(Foto: Mr. Mijnlieff en echtgenote worden feestelijk binnengehaald  – Regionaal Archief Dordrecht.)